نازوب

 

جی سولمون،‌ کارشناس روابط بین‌الملل، در یادداشتی که در روزنامه وال‌استریت ژورنال منتشر شد، به بررسی فرآنید مذاکرات هسته‌ای بین ایران و شش قدرت جهانی پرداخته و می‌نویسد:

شش ماه آتی نشان خواهند داد که آیا بحران بر سر برنامه هسته‌ای ایران،‌ در حالی که قدر‌ت‌های جهانی گفت‌و‌گوهای فشرده‌ای را با تهران به منظور اطمینان از عدم تولید تسلیحات هسته‌ای انجام می‌دهند، به صورت صلح‌آمیزی حل خواهد شد یا نه؟

دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی چندین مسأله حیاتی را مشخص ساخته‌اند که پس از دستیابی به توافق موقت بین ایران درباره برنامه‌ هسته‌ای این کشور و پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان در اواخر ماه نوامبر، درباره آنها مذاکره شود.

یکی از این موارد طرح توسعه رآکتور آب سنگین نزدیک شهر اراک است. تخران می‌گوید که برای تولید ایزوتوپ‌های مورد استفاده در پزشکی و صنایع به این تأسیسات نیاز دارد اما مقامات آمریکایی در این باره تردید دارند. آنها می‌گویند ایران دارای تأسیسات دیگری است که می‌توانند ایزوتوپ تولید کنند.
مذاکره کننده‌ها سعی خواهد کرد که ظرفیت ایران برای تولید سوخت هسته‌ای از طریق غنی‌سازی اورانیوم را کاهش دهند. ایران نزدیک به 20 هزار سانتریفیوژ نصب کرده و مقادیر کافی اورانیوم با غنای کم تولید کرده است که در صورت فرآوری تا سطح تسلیحاتی، می‌توان سه تا چهار بمب هسته‌ای از آن تولید کرد.

ایران اعلام کرده است که برنامه‌هایش برای ایجاد تأسیسات جدید غنی‌سازی علاوه بر دو کارخانه‌ای که در نطنز و قم دارد، اگرچه دیپلمات‌های ایرانی تصدیق کرده‌اند که دولت این کشور مجبور خواهد بود که برنامه‌های مذکور را محدود سازد. اما تحلیلگران بسیار کمی از تهران انتظار دارند که تأسیسات تولیدی خود را به صورت کامل و آنگونه که توسط برخی اعضای کنگره و نیز متحدین حیاتی آمریکا به مانند عربستان و اسرائیل خواسته شده، محدود سازد.

رابرت اینهورن، یکی از کارشناسان ارشد در مؤسسه واشنگتن که درباره مسأله اشاعه هسته‌ای تحقیق می‌کند، می‌گوید: "مشخص نیست که آیا ایران میزان عقب‌رفتی که باید برای نیل به یک توافق در زیرساخت‌های خود انجام دهد را تشخیص می‌دهد یا نه؟"

یکی دیگر از مسائل بالقوه سرنوشت ساز دیگر اتهامات آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خواهد بود مبنی بر اینکه ایران تحقیقاتی درباره تولید تسلیحات هسته‌ای و موشک‌های بلند مدت برای پرتاب آنها، انجام داده است.

ایران اتهامات آژانس را رد کرده و تاکنون به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اجازه دسترسی به دانشمندانی که ظاهرا در این اقدامات دخیل بودند و نیز سایت‌های مشکوک را نداده است.

موفقیت و یا شکست دیپلماسی به دولت اسلامی ایران نشان خواهد داد که آیا دولت اوباما می‌تواند اهداف دیگر خود را در خاورمیانه انجام دهد یا نه؛ اهدافی چون پایان دادن به مناقشات فرقه‌ای در سوریه و عراق و انعقاد یک پیمان صلح بین فلسطین و اسرائیل. مقامات آمریکایی و اروپایی امیدوار هستند که به یک توافق جامع درباره برنامه هسته‌ای تهران دست یابند که اشاعه هسته‌ای را متوقف کرده و منجر به همکاری با ایران در سایر حوزه‌ها بشود.

اما حمایت ایران از جنبش‌های سیاسی و گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه به این کشور توانایی می‌دهد که این برنامه‌های آمریکا را دچار مشکل سازد. علاوه بر این دوطرف دچار بی‌اعتمادی‌ها متقابل زیادی هستند.

علی آهنی، سفیر ایران در پاریس در کنفرانسی در ماه گذشته در موناکو، اعلام کرد: "اگر ما بتوانیم مسأله هسته‌ای را حل کنیم پس از ان می‌بینیم را به جلو برویم. "ما بر این باور هستیم که حل این مسائل به نفع ما است. ما می‌توانیم نقش خودمان را ایجاد ثبات در منطقه امتحان و ایفاء کنیم."

توافقنامه موقت ماه نوامبر از تهران می‌خواهد که به مدت شش ماه بخش‌هایی پیشرفته از برنامه هسته‌ای،‌ شامل تولید سوخت نزدیک به سطح تسلیحاتی، در ازای تسهیل تحریم‌های اقتصادی غربی،  را متوقف کند.

با این حال، توافق شکننده به نظر می‌رسد. در اوایل ماه دسامبر پس از تحریم‌هایی که آمریکا بر چندین شرکت ایرانی که بنا بر ادعاها به برنامه هسته‌ای ایران یاری می‌رساندند، اعمال کرد، تیم مذاکره کننده ایرانی مذاکرات را ترک کرد. در این بین، کنگره آمریکا قصد دارد تحریم‌های اقتصادی جدیدی راعلیه تهران اعمال کند، تحریم‌هایی که دیپلمات‌های ایرانی می‌گویند به معنای پایان گفت‌و‌گوها خواهد بود.

مقامات آمریکا و اروپا می‌گویند ایران باید گزارش قانع‌کننده‌ای درباره کارهای مشکوک خود ارائه کند که با عدم پذیرش از جانب تهران مواجه است. اما این مقامات نگران بودن که دیپلمات‌های ایرانی درگیر در مذاکرات از این کار آگاهی نداشته باشند. آنها می‌گویند که برنامه تسلیحاتی ایران شدید توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یک واحد نظامی نخبه ایران، کنترل می‌شود که با دیپلماسی کنونی مخالفت کرده است.