نازوب

مروری بر مهم ترین رویدادهای تاریخی جهان در روز 24 فروردین ماه

1896 – ايرانيان و اسب سواری

هانس آدولف ادوارد Hans Adolf Eduard Driesch جانورشناس، فیلسوف و پژوهشگر آلماني 13 اپریل 1896 با انتشار رساله ای درباره اسب و تکامل آن نظرداد كه ايرانيان نخستين مردمي بوده اند كه اسب (اسپ) را به كار سواري گرفتند و در جنگ بكار بردند. از تحقيقات هانس ادوارد که در دانشگاههای آلمان و چین نیز تدریس می کرد و چند تالیف درباره حیات و تولید نسل دارد چنین برمی آید که هر سه طايفه ايراني (آرین های جنوبی) از هشتصد سال پيش از ميلاد قادر به جنگ سواره بودند. قبلا گمان مي رفت كه اسب، نخست در غرب سيبري اهلي شده بود زیراکه در اكتشافات باستانشناسي مناطق غربي سيبري، گورهاي قديمي به دست آمده بود كه مردگان را با اسبهايشان دفن كرده بودند. اين كشف سبب شده بود كه تصور شود كه آنان، نخستين اسب سواران جهان بودند.

به نوشته مورخان تاریخ قرون قدیم، علاقه ایرانیان باستان به اسب به حدّی بود که از این حیوان استفاده بارکشی نمی کردند و قاطر را که از نطفه خر و اسب است برای بارکشی مخصوصا در کوهستان بکار می بردند و به احتمال زیاد روش تولید قاطر نیز از ایرانیان است. هانس ادوارد این احتمال را تایید کرده است. وی درباره امبریولوژی Embryology وسیعا تحقیق کرده و یک قرن پیش انجام کلونینگCloning را پیش بینی کرده بود.

علاقه به اسب در میان ایرانیان عهد باستان بقدری زیاد بود که برحسب چگونگی و شکل اسبشان برای خود لقب ساخته بودند مثلا گشتاسپ، لهراسپ و … که پسوند «اسپ» دارند. به دلیل نبودن حرف «پ» در زبان عربی، تلفظ اسپ و نوشتن آن در ایران به تدریج به «اسب» تبدیل شده است.

انتشار نتیجه بررسی باشگاه جهانی سوارکاران در سپتامبر 1956، ایران معاصررا کشور ردیف چهل و سوم در توجه به سوارکاری نشان داده بود! که دولت وقت برای جبران آن [بی توجهی] دست به چند تلاش ناموفق زد.

1300 – ماجراي خونين دستگيري صارم الدوله

23 و 24 فروردين 1300 در كرمانشاه ميان نيروي ژاندارم كه مامور اجراي دستورهاي تهران بود و قواي محلي زدو خورد شديد درجريان بود كه ضمن آن شماري كشته شدند. زد وخورد هنگامي آغاز شد كه ژاندارمها در صدد دستگيري صارم الدوله والي (استاندار) كرمانشاه برآمده بودند. سيد ضياء نخست وزير وقت از نيروي ژاندارم خواسته بود كه صارم الدوله را دستگير و به تهران بياورد. طبق گزارشهاي رسمي، جمع مقتولان دو طرف از 15 تن متجاوز بود و شمار مجروحين افزون بر يكصد تن بود.

1305 – روزي كه ايران داراي قانون دادرسی و كيفرعمومي به سبك فرانسه شد

نخستین قانون كيفر عمومي و آئين دادرسي کیفری ايران كه بيش از 5 دهه رعايت شد از 24 فروردين 1305 (13 اپريل 1926) به اجرا درآمد. این قانون ترجمه قانون آئين دادرسي سال 1804 فرانسه بود كه هنوز هم در ممالك فرانسوي زبان ازجمله بلژيك اجرا مي شود. قانون دادرسي كيفري فرانسه نيز در اپريل 1804به امضاي ناپلئون بناپارت رهبر وقت آن كشور رسيده بود و از 13 اپريل لازم الاجرا شده بود که ایران درست 122 سال بعد آن را اقتباس کرد. طبق اين روش، برخلاف طريقه انگليسي كه دادگاههاي كيفري بايد با حضور هيات منصفه تشكيل جلسه دهند و تشخيص مجرم و يا بي گناه بودن او، با اين هيات مركب از مردم معمولی است، اتخاذ هرگونه تصميم به قاضي سپرده شده است و احكام دادگاههاي بدوي، استيناف و پژوهش پذير هستند. در نظام فرانسوی، بازپرس و دادیار با توجه به اسناد به دست آمده، قرار مجرمیت و کیفرخواست صادرمی کنند و معامله ای با متهم صورت نمی گیرد تا در برابر قول به تخفیف مجازات، اعتراف کند (و گاهی اعتراف خلاف حقیقت) و به این عمل که در نظام دادرسی انگلوساکسون (و ازجمله در آمریکا) مرسوم و سالها مورد انتقاد است «Plea Bargain پلی بارگین» می گویند.

طبق روش فرانسوي، جرائم از سه درجه اند: خلاف، جنحه و جنايت كه پرونده هاي جنايات در دادگاه جنايي رسيدگي مي شود كه داراي سه قاضي است و حكم بر پايه راي اكثريت داده مي شود و همه دادگاهها جز محاكم اطفال بزهكار و جرائم خانوادگي و ناموسی به صورت علني تشكيل جلسه مي دهند. در اين روش، دستگاه قضايي شامل دادسرا و دادگاه است و قضات دادسرا كه قاضي تحقيق هستند و زير نظر دادستان (مدعي العموم) عمل مي كنند «قاضي ايستاده (قابل تغيير ـ غيردائمي)» خوانده مي شوند، حال آن كه قضات دادگاهها «نشسته» عنوان دارند و قابل تغيير نيستند مگر پس از ارتكاب تخلف و يا به رضايت خودشان. در سیستم انگوساکسون نیز سمت قاضی دادگاه (قاضی نشسته) مادام العمر است. قضات ايستاده دو گروهند؛ يك گروه عبارتند از بازپرس ها و كارشان تحقيق تا صدور قرار مجرميت و يا منع تعقيب است و گروه ديگر «دادیاران» که کارشان صدور كيفرخواست برپايه قرار مجرميت گروه اول است كه پس از آن پرونده از طريق دادستان به دادگاه فرستاده مي شود و صادر كننده كيفرخواست و يا نماينده او بايد در جلسات دادگاه از كيفرخواست (مجرميت متهم) دفاع كند. در هر دو سیستم، اختيارات قاضي دادگاه در تعليق مجازات و تخفيف آن زياد است.

جامعه شناسان روش دادرسی در سیستم فرانسوی را دقيقتر از روش انگليسي مي دانند زيرا كه قاضي كمتر از اعضاي هيات منصفه (که از میان مردم معمولی شهر انتخاب می شوند) تحت تاثير احساسات عاطفي قرار مي گيرد. در نظام قضایی آمریکا، دادیار و بازپرس قاضي بشمار نمی آیند، بلكه دنباله پليس و از كاركنان قوه مجريه هستند. بسیار دیده شده است که یک وکیل قضایی بکارگرفته شده است تا در نقش دادیار و بازپرس مجرمیت یک متهم و یا فرد مورد سوء ظن را ثابت کند و متهم را به صورت مجرم تحویل دادگاه دهد تا دفعات بعد هم از او برای دادیاری و بازپرسی دعوت شود (و بیکار نماند) و در اینجاست که موضوع «Plea Bargain پلی بارگین» به میان می آید و ای بسا فردی که گناهی مرتکب نشده برای خلاص کردن خود از مجازات سنگین تسلیم نظر دادیار شود و در برابر وعده تخفیف مجازات و یا تعلیق آن اتهام را بپذیرد (اعتراف کند)!.

13 اپریل یادآور سه قتل عام در قرن بیستم

ــ 13 اپریل 1873 (24 فروردین) و در جریان انتخابات ایالتی لوئیزیانای آمریکا، گروهی سفیدپوست در شهر «کول فکس» واقع در مرکز این ایالت به سوی سیاهپوستان که امکان یافته بودند برای نخستین بار در رای دادن شرکت کنند آتش گشودند و شماری را کشتند و عده ای را مجروح کردند. طبق گزارش دولت و با ذکر نام مقتولین، در این قتل عام 81 تن کشته شده بودند ولی مورّخان شمار مقتولین را 105 تا 150 تن نوشته اند. مهاجمین اجساد بسیاری از مقتولین سیاه را به رودخانه انداخته بودند. با اینکه در انتخابات آن سال تنها سیاهپوستانی که معلومات سیاسی متعارف (اینتلکچوال فیتنس) داشتند و مالیات پرداخت کرده بودند می توانستند رای بدهند، سفیدپوستان این محدودیت را هم زیاد می دانستند و مخالف هرگونه رای دادن سیاهان بودند. از ژانویه 2009 که ایالات متحده دارای رئیس جمهور سیاهپوست شده است باردیگر از این زمزمه ها مخصوصا از ناحیه جناح «تی پارتی» به گوش می رسد. از اشاراتی که در گزارش های رسانه ای به چشم می خورد چنین برمی آید که گروههای میلیشیایی سفید پوست در برخی از ایالت های آمریکا چند برابر شده اند.

ــ 13 اپریل 1919 در شهر امریتسار (امریتسر) پنجاب، به دستور ژنرال انگلیسی «رجینال دایر» بسوی معترضین هندی به گران شدن اجناس تیراندازی شد و در این تیراندازی که تا تمام شدن فشنگ نظامیان انگلیسی ادامه داشت 379 هندی (مرد، زن و کودک) کشته و 1526 تن دیگر مجروح شدند. نظامیان هندی در بازگشت از جبهه های جنگ جهانی اول مطالب متعدد از ضعف و زبونی انگلیسی ها برای بستگان و دوستان خود بیان می داشتند و هندیان با شنیدن این واقعیت ها از زبان آنان، دیگر حاضر به تحمل آقایی دولت لندن بر شبه قاره هند نبودند و از هر فرصت برای اعتراض و شورش استفاده می کردند و تظاهرات خیابانی امریتسار در همین راستا بود. نظامیان هندی زیر فرمان افسران انگلیسی در جنگ جهانی اول ـ در جبهه های اروپا و خاورمیانه شرکت کرده بودند. هندوستان (تمامی شبه قاره) تا سال 1947 مستعمره دولت لندن بود.

ــ 13 اپریل 1975 و در پی تیراندازی پراکنده به یک کلیسا در محله مارونی های بیروت، میلیشیای مسیحی (فالانژهای عضو حزب کتائب به رهبری پیر جمایل) آن تیراندازی را کار آوارگان فلسطینی وانمود کرد و به سوی یک اتوبوس حامل اعضای سازمان آزادی فلسطین که برای شرکت در یک گردهمایی عازم اردوگاه تل الزعتر بود آتش گشود و 26 تن از سرنشینان اتوبوس را کشت که نتیجه اش جنگ داخلی 15 ساله لبنان بود.

1945 – ارتش شوروی شهر وین را تصرف کرد

13‌آوریل سال‌1945 ارتش شوروی شهر وین را تصرف کرد و 90‌هزار تن از نظامیان هیتلر را به اسارت گرفت. اتریش (سرزمین ژرمن‌نشین) در سال‌1938 به آلمان پیوسته و یکی از ایالات آلمان (رایش سوم) شده بود. شوروی در جریان جنگ جهانی دوم، از زمان حمله ارتش هیتلر به آن کشور در 1941 تا تصرف برلین در آوریل‌1945، نزدیک به 27‌میلیون کشته، تلفات داد؛ حال آنکه جمع کل تلفات آمریکا در دو جبهه اروپا و آسیا به نیم میلیون نفر هم نرسید. شکست نظامی هیتلر عمدتا به دست ارتش شوروی صورت گرفت و این ارتش بود که برلین را تصرف کرد ولی در اواخر دهه‌1980 غرب موفق به فریب دادن گورباچف و دستیارانش شد و هر آنچه را که شوروی از شکست هیتلر به دست آورده بود داوطلبانه از دست داد! گورباچف با انحلال پیمان ورشو موافقت کرد به این شرط که ناتو هم منحل شود که برخلاف انتظار، پس از فروپاشی اسرار‌آمیز شوروی، ناتو نه تنها منحل نشد بلکه گسترش یافت و به داخل شوروی سابق هم راه یافت و در همان پایگاه‌هایی که با پول روسها در سه کشور بالتیک شوروی ساخته شده‌اند مستقر شد. وزیر دفاع روسیه در آوریل‌2007 و 16‌سال پس از فروپاشی شوروی، برای نخستین بار اظهارداشت که در نیمه دوم دهه 1980 روس‌ها فریب غرب را خوردند و با ابطال پیمان ورشو و تخلیه اروپای شرقی از نیروهای خود موافقت کردند که دنباله آن فروپاشی شوروی بود. چند صاحب‌نظر در چهار روز گذشته در تفسیر توافق هفتم آوریل‌2010 سران آمریکا و روسیه به کاهش دادن و مساوی کردن سلاح‌های هسته‌ای 2کشور و وسائل انتقال آنها نوشته‌اند که روس‌ها یک بار دیگر فریب خوردند زیرا که روسیه دارای 12 هزار و آمریکا 8 هزار سلاح اتمی است و تولید چهار هزار بمب و کلاهک شوخی نیست.

1288 – آغاز دومین دوره مشروطه یا تجدید حیات مشروطیت

دومین دوره مشروطه با افتتاح دومین مجلس شورای ملی در تاریخ 24 فروردین 1288 ش برابر با دوم ذیقعده 1327 ق آغاز شد. این دوره با محدودتر کردن مداخله شاه و لغو سیستم صنفی انتخابات به دلیل ناهماهنگی در ترکیب اعضای مجلس شورای ملی و کارشکنی عناصر وابسته به دربار و مداخلات کشورهای خارجی و نابسامانی ‏های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، با مشکلات فراوانی مواجه گردید. مجلس دوم از یک سو با مقاومت در برابر تحمیلات دولت روسیه و انگلیس، رسالتی را که قیام دلیرانه مردم مسلمان ایران برعهده ‏اش گذارده بود عمل می‏نمود و از سوی دیگر با استخدام مستشاران خارجی و واگذاری پست‏های مهم به آنان، حیات و نفوذ دوباره روشنفکران غرب‏گرا را جانی دوباره داد. این امر زمینه دخالت بیشتر روس و انگلیس را فراهم آورد و حوادث دردناکی را باعث گردید. قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز، آغاز نهضت جنگل در گیلان و قیام تنگستانی ‏ها در بوشهر از جمله وقایع مهم و مردمی این دوره به شمار می‏روند. دوره دوم مشروطه با قدرت‏گیری رضاخان و آغاز دیکتاتوری او رو به افول نهاد و دوره سوم مشروطه از 22 بهمن 1302 آغاز شد.

1960 – روزی که ایران دارای جت جنگنده شد

در رابطه با پیمان بغداد- یکی از اتحادیه‌های نظامی غرب پیرامون شوروی- دولت آمریکا 24‌فروردین 1339 (13‌آوریل‌1960) و در جریان اجلاس سران آن اتحادیه در تهران که پس از کناره‌گیری عراق به سنتو (سازمان پیمان مرکزی) تغییر نام داده بود، به نیروی هوایی ایران جت جنگده از نوع «اف ــ 86» تحویل داد و به این ترتیب، ایران برای نخستین بار دارای جنگنده جت شد. ایران از خرداد‌1303 (86‌سال پیش) دارای نیروی هوایی است. این نیرو در شهریور‌1320 به رغم تسلیم شدن نیروی زمینی (در نتیجه خیانت چند افسر ارشد)، تا آخرین قطره بنزین از آسمان وطن دفاع جانانه کرد. دولت ایران پنج سال پس از دریافت جت اف ـ 86 از آمریکا، و در جریان جنگ پاکستان و هند، تعدادی از این جنگنده‌ها را (به‌صورتی محرمانه و احتمالا به اشاره واشنگتن) در اختیار پاکستان قرارداد.

مستشاران نظامی آمریکا در ایران در گزارشها و خاطرات خود که به‌صورت کتاب انتشار یافته است از مهارت خلبانان ایرانی در بکار بردن جت‌های جنگنده به‌ویژه در عملیات آکروبات ابراز شگفتی کرده‌اند. این مستشاران نوشته‌اند که این استعداد ایرانی را قبلا نمی‌توانستند باور کنند. در یادداشت‌های یکی از این مستشاران (که در خاطرات دولتمردان آمریکایی نیز مورد استناد قرارگرفته است) به میهن‌دوستی خلبانان نیروی هوایی ایران اشاره شده و چنین آمده است: در چند مورد که هواپیما (جت جنگنده) در حال سقوط بود خلبان ایرانی با اینکه می‌توانست بیرون بجهد و جان خود را نجات دهد در کابین باقی مانده بود تا آخرین تلاش را جهت نجات جنگنده که برای وطنش ذی‌قیمت و کمیاب بود بکار برد و جانش را بر سر این احساس که جز وطن‌دوستی نام دیگری ندارد از دست داد.

1980 – تحريم المپيک مسکو

سیزدهم اپریل 1980 (24 فروردين در سال 1359) دولت واشنگتن با هدف اعتراض به عمليات نيروهاي نظامي شوروي در افغانستان بازيهاي المپيك مسكو را تحريم كرد. درپي اين اقدام واشنگتن، بيشتر دولت هاي بلوك غرب و دوستانشان دست به تحريم مسابقه هاي ورزشي مسكو زدند كه در تابستان آن سال انجام شد. اين تحريم، سياست را علني تر از هميشه وارد دنياي ورزش و مسابقه هاي جهاني المپيك كرد كه بايد جرياني غير سياسي باشند و قراربود به دور از بازي هاي سياسي و هرگونه ارعاب دولتي و بهره برداري ـ به صورت تغيير افكار عمومي انجام شوند.

استفاده بلوک غرب از المپيك سال 1980 مسكو براي تبليغات و بكاربردن «PR = روابط عمومي» نيرومند خود جهت منفي سازي اذهان جهانيان عليه شوروي و هموار ساختن راه براي اجراي مقاصد سياسي اش، سران مسكو را تقريبا غافلگير كرده بود زيرا كه به فرضيه «مسالمت آميز و خارج از سياست ها و گروكشي بودن مسابقه هاي جهاني ورزش» دلخوش كرده و نظر چند مفسر كه قبلا و غيرمستقيم به آنان چنان هشداري را داده بودند؛ يا باور نكرده بودند و يا اينكه آن را به اطلاعشان نرسانيده بودند!. سران مسكو همچنان تكرار مي كردند كه به خواست دولت كابل نيرو به افغانستان فرستاده و قصد ديگري از اين كار نداشته اند و هر زمان كه كابل بگويد؛ اين نيروها را خارج خواهند ساخت. ديديم كه شوروي چند سال بعد از افغانستان خارج شد و غرب اينك به همان صورت جايش را گرفته و افغانها كشتار مي شوند و امنيت آن زمان را هم ندارند.

زادروزها

۱۹۰۹ – ادوراولتی رمان‌نویس آمریکایی.
1743 – تولد توماس جِفِرسون سیاست‏مدار و نظریه ‏پرداز معروف امریکایی

1804 – تولد خانم ژرژ سانْدْ نویسنده معروف فرانسوی

مرگ ها

1695 – درگذشت ژان لافونتن شاعر و افسانه نويس معروف فرانسوي
1349 – درگذشت استاد علامه حاج سید محمد فرزان بیرجندی از مشاهیر و دانشمندان