تعبیر خواب به فرایند معنا دهی به رویاهایی که در خواب دیده میشود، گفته میشود. در بسیاری از تمدنهای باستانی خواب دیدن به عنوان یک ارتباط فراطبیعی یا وسیلهای برای مداخلات نیروهای غیبی در نظر گرفته میشد که افرادی با نیروهای ویژه قادر به گرهگشایی از مفهوم آن هستند. هر فرهنگ و آیینی، «خواب» ارزش و جایگاه معین و ارزشمندی دارد.
در روانشناسی غربی خواب مهمترین ابزار رسیدن روانکاو به ضمیر ناخودآگاه اشخاص است و در بعضی از مکاتب، خواب حتی از زندگی در بیداری مهمتر است. در بعضی کشورهای آسیایی، خوابها چنان مهم و مقدس هستند که سرنوشت افراد را معلوم میکنند. در ادیان و مذاهب نیز خوابها ارزش بالا و معنوی دارند و در دین ما اسلام و در کتاب مقدس قرآن، گاه به اهمیت رویای صادقه اشاره شده است.
آب :
در فرهنگهای مختلف، اولین کلمهای که پس از دیدن آب در خواب میبینید روشنی است. در فرهنگ ایرانی، دیدن آب، ورود روشنی و شادی به قمستی از زندگی تفسیر میگردد. در بعضی از مکاتب روانشناسی غرب، آبی که خروشان نباشد و جلوه زیبا داشته باشد میل فراوان شخص به نشاندادن تواناییهای درونیاش است. در آسیای دور، آب نشانه نظر ِ لطف برهما (خدای هندی) به شخص است.
ابنسیرین میگوید آب اگر روشن باشد نعمتی در راه است و برعکس آن، آب تیره خبر از بدبختی میدهد. مغربی نیز زیادشدن روزی و نعمت را تعبیرآب میداند.برخی روانشناسان غربی دیدن مداوم آب را نشانه احساس گناه میدانند چرا که آن را با مراسم غسل تعمید در مسیحیت مقایسه میکنند.
راهرفتن روی آب :
ابنسیرین معتقد است دیدن راهرفتن روی آب نشانه اعتقاد صاف و پاک و ایمان قوی فرد است و در روانشناسی غرب نزدیک شدن به نیمه خودآگاه است. گاهی هم میل به سکون در زندگی را نشان میدهد و علاقه به کسب آرامشی که در بیداری در زندگی شخص وجود ندارد. اگر فرد روی آب حرکت نداشته باشد نشانه نداشتن عشق و تعهد عاطفی است.
فرورفتن در آب :
اگر شخص از آب ترسی نداشته باشد و این آب فرافکنی نباشد، در هر فرهنگی تعبیری دارد. از حضرت صادق (ع) نقل میکنند که در آب فرورفتن چند وجه دارد. اول قصد کار سخت. دوم یارگرفتن برای کار دشوار. سوم قدرت و قوت. چهارم یقین و …اروپاییان فرورفتن در آب را شروعی دوباره در زندگی میدانند و نیز شروع آگاهی.
در آسیای دور فرور فتن در آب را نشان از رسیدن به آرامشی شبیه به آرامش در رحم مادر میدانند و به زنی که این خواب را میبیند مژده بارداری میدهند. در فرهنگ ایرانی فرورفتن در آب را نشانه پاکشدن از گناه میدانند. از دانیال نبی نقل میکنند که: فرورفتن در آب سلامت میآورد؛ و روانشناسان غربی غرق شدن را فرار شخص از ضمیر ناخودآگاهش میدانند.
آبخوردن :
ممکن است شما در طول شب تشنه باشید یا روز گرمی را گذرانده باشید و این خواب را ببینید؛ ولی در غیر این صورت ابنسیرین میگوید خوردن آب خوش و خــنک نشانه عمری دراز و با عزت و حرمت است ولی اگر آب بدطعم بخورد باید از کمشدن رزق و احترام خود بترسد؛ اگر در حال خوردن آب دریا خود را ببیند، به قدر آنکه از دریا میخورد، روزی و مال وارد زندگیاش میشود.
در فرهنگ شهرهای غربی ایران اگر دوشیزهای در خواب، خود را در حال نوشیدن کاسهای آب خنک ببیند به او خبر ازدواج زودهنگام میدهند.در برخی منابع تعبیر خواب نیز ذکر شده است که نوشیدن آب گرم به معنای بیماری است. در فرهنگ عامه ما نوشیدن آب تیره نشانه دشمن است و آب روشن نشانه دوست.
آب در خانه :
در روانشناسی غربی، دیدن آب در خانه، نشانه ترس از به هم ریختن محیط خانوادگی و عدم امنیت عاطفی است. برخی معبرین میگویند اگر فرد در خواب به خانهای وارد شود که آب آن را گرفته است، به زودی غمی به سراغش میآید؛ ولی در خاور دور، وارد شدن آب به خانه را نشانه ورود مهمان میدانند.
آبدادن گل و گیاه :
از دانیال نبی نقل میکنند که آب دادن گل و گیاه نشانه پایان غم و اندوه است، و جابر مغربی آن را به مال فراوان نسبت میدهد.
آب خروشان :
دیدن آب خروشان در خواب، از درونی پرشور و و هیجان سرچشمه میگیرد و اگر دایما تکرار شود یعنی شخص در زندگی معمولی دچار اضطراب است. اگر امواج خروشان دریا باشد نشانه میل به شهوات (از دید روانشناسان غربی) است. دریای توفانی نشانه شومی و هیجان مثبت یا منفی است. دریا آگاهی و معرفت کیهانی را نشان میدهد و مغشوش بودن آن نشانه درک مغشوش شخص از کلیات زندگیاش است. ریختن رودخانه به دریا نشانه تغییر عظیمی است که پیش میآید.
آب رودخانه :
رودخانه نشانه مرام و اعتقادات فرد است. روانشناسان معتقدند رودخانه خروشان در خواب یعنی سرعت زندگی ما زیادتر از سرعت خودمان است و این سرعت برای ما زیاد است ولی روخانه آرام نشانه رضایت شخص از روش زندگیاش است.
آبریختن در کاسه :
کرمانی میگوید اگر شخص ببیند آب زلال در کاسه میریزد به کاسه زندگیاش روشنی وارد میشود، اگر با جام آب بردارد شیفته مال دنیا میشود و اگر در کاسهای بلورین به زن آب بدهد زن باردار میگردد.
آبریختن روی شخص :
از دانیال نبی نقل میکنند که اگر شخصی ببیند که دیگری بر او آب ریخته است از آن شخص خیر و برکتی به او میرسد.
آب کمعمق :
غربیان آن را به خستگی از زندگی روزمره نسبت میدهند و در جایی دیگر نیز آب کمعمق یا چاله آب نشانه رهاشدن از چاله مشکلاتاست.