محتویات مقاله، آناتومی و اینفوگرافی کامل یک دندان
بخشهای مختلف دندان
دندانهای شیری
دندانهای دائمی
تفاوت دندانهای شیری و دائمی
هر چند دندان بخش کوچکی از آناتومی کل بدن را تشکیل میدهد، اما خود بخشهای متعددی دارد که همه آنها در کنار یکدیگر نقش موثری را در غذا خوردن و صحبت کردن ایفاء میکنند و لبخندی درخشان را به ما هدیه میدهند.
ثنایا، نیش، آسیای کوچک و آسیا نام دندانهای اصلی است که هر یک از تاج، خط لثه، ریشه، مینا، عاج و پالپ تشکیل میشود.
آگاهی از مفاهیم اولیه آناتومی دندان به ما کمک میکند تا بهتر متوجه عوامل بروز ناراحتیهای دهان و دندان بشویم، ضرورت رعایت بهداشت را بیشتر درک کنیم و به فرزندان خود آموزش دهیم.
بخشهای مختلف دندان
سطح مقطع عرضی دندان در تصویر زیر نشان داده شده است.
تاج، ریشه و گردن
دندان دارای دو بخش کالبدشناختی تاج و ریشه است.
تاج به بخش بالایی دندان گفته میشود که در دهان مشخص است و بالای لثه قرار دارد. مینا روی تاج را میپوشاند و از لایه زیری یعنی عاج محافظت میکند.
ریشه دندان از خط لثه پایین میرود و وارد استخوانهای فک بالا یا پایین میشود. این ریشه است که دندان را در دهان نگه میدارد.
گردن یا طوق دندان بخش جدا کننده دندان در خط لثه است که تاج و ریشه در آنجا به هم میرسند.
مینا: تاج هر دندان با مینا پوشیده میشود. مینا سختترین ماده در تمام بدن است که حتی از استخوان نیز محکمتر است. مینا وظیفه حفاظت از عاج را به عهده دارد.
مینا تنها بافتی است که هیچ سلول زندهای در آن وجود ندارد و چون زنده نیست، نمیتواند پس از پوسیدگی یا آسیب دیدگی خود را ترمیم کند.
لثه: لثه بافت صورتی رنگ نرمی است که از استخوان (لثوی) فک و ریشههای دندان محافظت میکند و گردن (طوق) هر دندان را میپوشاند.
عاج: عاج بخش اصلی هر دندان را تشکیل میدهد و تقریباً در تمام طول دندان وجود دارد. عاج حساس است و در قسمت تاج با مینا و در قسمت ریشه با سمنتوم محافظت میشود.
اتاق پالپ: اتاق پالپ داخلیترین بخش دندان است که زیر عاج قرار دارد و از تاج تا نوک ریشه کشیده شده است. اتاق پالپ مغز (پالپ) دندان را دربرمیگیرد که از بافت نرم تشکیل شده است.
سمنتوم: سمنتوم لایهی بافتی سختی است که ریشه دندان را میپوشاند.
کانال ریشه/ کانال پالپ: کانال ریشه یا کانال پالپ فضای بازی در داخل ریشه است که ادامه پالپ کشیده شده از اتاق پالپ را دربرمیگیرد. عصبها و رگهای خونی مربوط به بافت بیرونی اطراف از راه کانال ریشه وارد پالپ میشود.
رباط پریودنتال: گروهی از فیبرهای بافتی پیوندی رباط پریودنتال را تشکیل میدهد.
کانال فرعی: کانالهای فرعی، کانالهای کوچکتری هستند که از کانال اصلی ریشه منشعب میشوند و در داخل عاج تا رباط پریودنتال امتداد دارند.
جرم گرفتن دندان ها بخاطر 7 اشتباه
بهترین داروی خانگی برای دندان درد
آنچه باید درباره دندان عقل بدانید
استخوان لثوی: استخوان لثوی استخوان فکی است که در اطراف ریشه قرار دارد و آن را نگه میدارد. این استخوان از حفرههای دندانی تشکیل میشود که ریشههای دندان داخل آن جای دارد.
دندانهای شیری
دندانهای شیری نخستین گروه از دندانهایی هستند که در ابتدای زندگی درمیآیند و پس از چند سال، در بازه سنی 6 تا 12 سالگی با دندانهای دائمی جایگزین میشوند.
شکلگیری دندانهای شیری در رحم مادر شروع میشود، اما جوانه زدن و بیرون زدن آنها از لثه در بازه سنی 6 تا 12 ماهگی اتفاق میافتد. تمام دندانهای شیری تا 3 سالگی درمیآید.
تعداد دندانهای شیری
هر کودک صاحب 20 دندان شیری میشود. دندانها معمولاً به صورت موازی درمیآید، برای مثال وقتی دندان آسیای سمت چپ فک بالا درمیآید، دندان آسیای سمت راست بالا نیز باید تقریباً همزمان با سمت چپ دربیاید.
انواع دندان و عملکردهای آنها
چهار دندان پیشین (ثنایا)، دو دندان نیش و چهار دندان آسیا در هر فک وجود دارد.
با دندانهای ثنایا غذا را تکه تکه میکنیم، با دندانهای نیش غذا را نگه میداریم و پاره میکنیم و با دندانهای آسیا غذا را میساییم و له میکنیم.
محل رویش هر دندان در تصویر زیر نشان داده شده است:
دندانهای دائمی
دندانهای دائمی یا ثانویه در بازه سنی 6 تا 12 سالگی جایگزین دندانهای شیری میشوند. تمام دندانهای دائمی اکثر کودکان، به جز دندان عقل تا 12 سالگی در میآید. دندانها معمولاً به صورت موازی درمیآیند، برای مثال دو دندان آسیای سمت راست و چپ فک بالا تقریباً همزمان با یکدیگر میرویند.
تعداد دندانها
هر انسان بالغ دارای سی و دو دندان دائمی است. در هر فک چهار دندان ثنایا، دو دندان نیش، چهار دندان آسیای کوچک، چهار دندان آسیای و دو دندان عقل یا آسیای سوم وجود دارد. چنانچه دندانهای عقل کشیده شود، 28 دندان دائمی در دهان باقی میماند.
انواع دندان و عملکرد آنها
دندانهای پیشین (ثنایا): به چهار دندان میانی فک بالا و پایین ثنایا گفته میشود که غذا را با استفاده از آنها نگه میداریم، تکه تکه میکنیم و میبریم. سطح مقطع جونده دندان ثنایا عرض زیادی دارد و باریک است و میتوان گفت لبه تیزی دارند.
دندان نیش: دندان نیش دندانی نوک تیز است که در هر یک از دو طرف دندانهای ثنایا وجود دارد و از آنها برای نگه داشتن و بریدن غذا استفاده میکنیم.
آسیای کوچک: برآمدگیهای مخروطی شکلی روی دندانهای آسیا و آسیای کوچک وجود دارد که آنها را برای خرد و له کردن ذرات غذا مناسب میسازد. هر دندان آسیای کوچک معمولاً دو کاسپ دارد و برای نگه داشتن و له کردن غذا به کار برده میشود.
آسیا: به دندانهای صافی که در عقب دهان قرار دارند، آسیا گفته میشود. هر دندان آسیا معمولاً 4 یا 5 کاسپ دارد و از آن فقط برای له کردن و ساییدن غذا استفاده میشود.
دندان عقل: دندان عقل یا آسیای سوم از سن 18 سالگی به بعد درمیآید و غالباً کشیده میشود.
تعداد ریشههای هر دندان متفاوت است. دندانهای ثنایا، نیش و آسیاب کوچک یک ریشه اما دندان آسیا دو یا سه ریشه دارد.
تفاوت دندانهای شیری و دائمی
دندانهای شیری کوچکتر از دندانهای دائمی هستند، کاسپ آنها نوک تیزتر و رنگ آنها سفیدتر است. مینای دندانهای شیری باریکتر و عاج آنها در برابر ساییدگی آسیب پذیرتر است. دندانهای شیری اتاق پالپ نسبتاً بزرگ و ریشههای کوچک و ظریفی دارد.