شناخت بیماری ها یکی از مهمترین مسائل Physical and mental health سلامت جسم و روان همه ما انسانها حتی حیوانات است. آگاهی از بیماریها، علائم آنها می تواند خیلی سریع ما را به راه درست درمان برساند. گاهی علائم کوچکی که ما به سادگی از کنار آنها میگذریم نشانه ای از بیماری نهفته ای در بدن ما است. امیدوارم همیشه و درتمام لحظه سلامت و تندرست باشید. از همراهی شما کاربران دوست داشتنی مجله ناز وب خرسندیم.
پیسی و یا ویتیلیگو (Vitiligo)، یک نوع اختلال پوستی است که باعث از بین رفتن رنگ طبیعی پوست میشود. این بیماری در حدود یک درصد یا کمی بیشتر از جمعیت مردم در سراسر جهان در همه نژادها را مبتلا میکند.
پیسی نوعی اختلال است که در آن لکههای سفید بر روی قسمتهای مختلف پوست بدن ظاهر میشوند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که ملانوسیتها (سلولهایی که جهت رنگدانه کردن پوست، ملانین تولید میکنند) توسط سیستم ایمنی بدن از بین میروند. ویتیلیگو همچنین میتواند بر غشاهای مخاطی مانند بافت داخل دهان و بینی و حتی چشم نیز تأثیر بگذارد. اگر لک و پیس در ناحیه مودار بدن باشد، موهای آن قسمت نیز ممکن است سفید شوند.
پیسی معمولاً با چند لکه سفید کوچک بر روی پوست شروع میشود که ممکن است به تدریج در طی چند ماه در پهنه گستردهتری از بدن پخش شود. ویتیلیگو به طور معمول روی دست (پشت و رو)، ساعد، پا و صورت شروع میشود، اما میتواند در هر قسمت از بدن از جمله غشاهای مخاطی (لایه مرطوب دهان، بینی، ناحیه تناسلی و روده)، چشم و ناحیه گوش داخلی نیز ایجاد شود.
دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارند:
• پیسی غیرقطعهای
• پیسی سگمنتال
در موارد نادر، لک و پیس امکان دارد که روی کل بدن تأثیر بگذارد. این مورد به عنوان «ویتیلیگو کامل» شناخته میشود.
ویتیلیگو غیرقطعهای
در نوع پیسی غیر سگمنتال که همچنین به آن غیرقطعهای یا عمومی نیز گفته میشود، علائم اغلب در هر دو طرف بدن به عنوان لکههای سفید متقارن ظاهر میشود. این لکههای متقارن میتوانند روی نواحی زیر ایجاد شوند:
• پشت دستان
• بازو
• زانو
• آرنج
• پا
پیسی غیر قطعهای رایجترین نوع ویتیلیگو است که در حدود 9 نفر از 10 نفری که به این بیماری مبتلا هستند را تحت تأثیر قرار میدهند.
ویتیلیگو سگمنتال(Segmental)
در نوع پیسی سگمنتال که همچنین به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته شده میشود، لکههای سفید فقط روی یک ناحیه از بدن بیمار اثر میگذارند. لک و پیس سگمنتال نسبت به نوع غیرسگمنتال بسیار کمتر مشاهده میشود، اگرچه در کودکان شایعتر است. معمولاً از هر 10 کودک، سه نفر را تحت تأثیر قرار میدهد.
اگرچه دلایل ویتیلیگو به طور کامل ناشناخته است، اما تعدادی از تئوریهای مختلف در این مورد وجود دارند که به شرح زیر هستند:
• اختلال خود ایمنی: سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا ممکن است آنتی بادیهایی ایجاد کند که ملانوسیتها را از بین میبرد.
• فاکتورهای ژنتیکی: برخی از عوامل ممکن است احتمال ابتلا به ویتیلیگو را به ارث ببرند. حدود 30 درصد موارد در خانوادهها رخ میدهد و به صورت ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل میشود.
• عوامل عصبی: مادهای که برای ملانوسیتها سمی است و اغلب در انتهای عصب در پوست آزاد میشود.
• خود تخریبی(Self-destructive): نقص در ملانوسیتها باعث میشود تا خودشان را نابود کنند.
بیماری پیسی همچنین ممکن است توسط برخی از وقایع مانند استرس یا مسائل عاطفی برانگیخته شود. از آنجا که به نظر نمیرسد هیچ یک از موارد بالا به تنهایی تأثیر گذار باشند، ممکن است ترکیبی از این عوامل منجر به بیماری لک و پیس شوند.
موارد زیر میتوانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند:
• اعضای دیگر خانواده این بیماری را دارند.
• سابقه خانوادگی مرتبط با خود ایمنی، برای مثال، اگر یکی از والدین کم خونی لنفوم غیرهوچکین (یک بیماری خود ایمنی که بر معده تأثیر میگذارد) داشته باشد.
• فرد دارای یک نوع بیماری خود ایمنی دیگری است.
• فرد ممکن است ملانوما (نوعی سرطان پوست) یا لنفوم غیر هوچکین (سرطان سیستم لنفاوی) داشته باشد.
• بیمار تغییرات خاصی در ژنهای خود دارد که با ویتیلیگو غیرسگمنتال مرتبط است.
این امکان وجود دارد که پیسی در اثر وقایع خاصی مانند موارد زیر ایجاد شود:
• اتفاقهای استرسزا مانند زایمان
• آسیب پوستی مانند آفتاب سوختگی(Sun burn) شدید یا بریدگی
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار و یا هر محیط دیگری
نکته: لک و پیس در اثر عفونت ایجاد نمیشود، بنابراین از فردی به فرد دیگر قابل سرایت نیست.
مناطقی از پوست که تحت تأثیر پیسی قرار میگیرند شامل موارد زیر هستند:
• دهان و چشم
• انگشتان و مچ دست
• زیر بغل
• کشاله ران
• دستگاه تناسلی
• ناف
• سوراخ بینی
• درون دهان
• نواحی اطراف مقعد
همچنین گاهی اوقات میتواند در جایی که ریشه مو وجود دارد مانند روی پوست سر ایجاد شود. عدم وجود ملانین در پوست میتواند موهای منطقه آسیب دیده را سفید یا خاکستری کند. ویتیلیگو اغلب به عنوان یک لکه پوستی کم رنگ شروع میشود که به تدریج به سفیدی کامل میرسد. اگر رگهای خونی در زیر پوست وجود داشته باشد، ممکن است لکهها کمی صورتی رنگ شوند.
لبههای لکهها ممکن است صاف یا نامنظم باشد. آنها گاهی اوقات قرمز و ملتهب نیز هستند. پیسی باعث ایجاد خشکی پوست نمیشود، اما گاهی اوقات ایجاد خارش میکند. شرایط در افراد مختلف متفاوت است، بعضی از افراد فقط لکههای سفید کوچکی دارند، اما برخی دیگر لکههای سفید بزرگتری دارند که در قسمتهای بیشتری از پوستشان پراکنده شدهاند. ناگقته نماند، لکههای سفید معمولاً دائمی هستند.
درمان بیماری پیسی مبتنی بر تغییر ظاهر پوست و بازیابی رنگ آن است. با این حال، اثرات درمان معمولاً دائمی نیستند و همیشه نمیتوانند شیوع آن را کنترل کنند. یک پزشک عمومی ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
• ایمنی در برابر آفتاب با کرم ضدآفتاب
• استفاده از کرم کاموفلاژ
• استروئید موضعی (کرم یا پماد حاوی استروئید)
اگر فقط یک پیسی با تکه کوچک وجود داشته باشد یا رنگ طبیعی پوست بسیار روشن باشد، درمان بیشتر ممکن است ضروری نباشد. در صورت نیاز به درمان بیشتر ممکن است به پزشک متخصص پوست مراجعه شود.
محافظت از آفتاب
آفتاب سوختگی یک خطر جدی برای لک و پیس است. بیمار باید پوست خود را از آفتاب محافظت کرده و از آن دوری کند. هنگامی که فرد در معرض نور خورشید قرار میگیرد، پوست رنگدانهای به نام ملانین تولید میکند تا از آن در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) محافظت کند.
اما اگر فرد پیسی داشته باشد، ملانین کافی در پوست او وجود ندارد، بنابراین پوست از اشعه آفتاب در امان نخواهد بود! همیشه باید از کرم ضد آفتاب با فاکتور SPF به اندازه 30 به بالا استفاده شود تا از پوست در برابر آفتاب سوختگی و آسیبهای طولانی مدت محافظت به عمل آید.
ویتامین دی
اگر پوست در معرض آفتاب قرار نگیرد، خطر کمبود ویتامین D وجود دارد. ویتامین D برای سالم نگه داشتن استخوان و دندانها نیز ضروری است. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است، اگرچه این ویتامین در برخی غذاها مانند ماهی نیز یافت میشود.
ممکن است دریافت کافی ویتامین D از مواد غذایی و نور خورشید به تنهایی مشکل باشد. بنابراین باید در نظر گرفته شود که یک مکمل روزانه حاوی 10 میلی گرم ویتامین D مصرف شود.
کرم کاموفلاژ
کرم کاموفلاژ میتواند بر روی لکههای سفید پوست اعمال شود. کرمها برای مطابقت با رنگ پوست طبیعی ساخته شدهاند. این کرمها کمک میکنند تا لکههای سفید با نواحی دیگر پوست ترکیب شوند تا ظاهری یکنواخت ایجاد کنند.
کرمهای کاموفلاژ ضد آب هستند و در هر جای بدن قابل استفاده میباشند. آنها تا چهار روز روی بدن و 12 تا 18 ساعت روی صورت باقی میمانند. همچنین میتوان از این کرم که میتواند حاوی مواد ضد آفتاب با درجه SPF بالا باشد نیز استفاده کرد.
پیوند پوست برای بهبود لک و پیس
پیوند پوستی یک عمل جراحی است که در آن پوست طبیعی و سالم از ناحیهای برداشته شده و برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده یا از بین رفته استفاده میشود. برای درمان ویتیلیگو، میتوان از پیوند پوست برای پوشاندن یک لکه سفید استفاده کرد.
پیوندهای پوستی بسته به شرایط زیر قابل اجرا هستند:
• در 12 ماه گذشته هیچ لکه سفید جدید ظاهر نشده باشد.
• لکههای سفید در 12 ماه گذشته بدتر نشده باشند.
• پیسی در اثر آسیبهای پوستی مانند آفتاب سوختگی شدید ایجاد نشده باشد.
عمل جراحی شامل گرفتن نمونهای از پوست، از بین بردن ملانوسیتها از آن و پیوند نمونه به مناطق ویتیلیگو است. این نوع درمانها وقت گیر هستند و خطر ایجاد جای زخم را داشته و برای کودکان مناسب نیستند.