برخی مطالعات پیشنهاد میدهند كه استفاده از هیپنوتیزم میتواند موجب شود كه درد كمتری را در طول زایمان احساس كنید. برای استفاده از روش خودهیپنوتیزمی باید پیشاپیش تمرین كرده باشید تا یاد بگیرید كه چگونه میتوانید بر عضلات خود تمركز كرده و آنها را رها و شل كنید
اگر میخواهید كه حداكثر كنترل ممكن را بر بدن خود داشته باشید، فعالانه در فرآیند زایمان شركت كنید و كمترین میزان مداخل? غیر طبیعی در فرآیند تولد كودك تان صورت پذیرد، استفاده از یك روش طبیعی و بدون استفاده از دارو جهت كنترل درد زایمان بهترین گزینه برای شما خواهد بود. اگر این روش را انتخاب كنید، درد و ناراحتی را به عنوان بخشی از فرآیند تولد كودك میپذیرید: تجربهای كه شامل همكاری فعالان? شما در هر یك از مراحل زایمان میشود. اما در صورتی كه با آمادگی و حمایت مناسب به این مرحله برسید میتوانید احساس قدرت و رضایتی عمیق از زایمان طبیعی به دست آورید.
مزایای زایمان طبیعی عبارتند از:
اكثر روشهای زایمان طبیعی تهاجمی نیستند و در نتیجه احتمال خطر یا آسیبهای جانبی برای شما یا كودكتان كم است.
بسیاری از خانمها در هنگام زایمان طبیعی و بعد از آن احساس قدرت میكنند و علیرغم اینكه مجبورند درد را تحمل كنند بسیاری از آنها میگویند كه برای زایمان بعدی خود نیز همین روش را انتخاب خواهند كرد. در برخی از خانمها احساس اینكه مسوولیت این امر بر دوش آنهاست موجب میشود تصور آنها از درد كاهش یابد.
در این روش بیهوشی یا بیحسی در كار نخواهد بود. شما در هنگام زایمان و تولد كودك، بیدار و هوشیار خواهید بود؛ پس میتوانید وضعیت بدن خود را تغییر داده و در حالتی قرار بگیرید كه بیشتر احساس راحتی كرده و هنگامی كه زمان بیرون آمدن كودك فرا میرسد به انجام این كار كمك كنید.
در برخی از بیمارستانها همسر شما نیز میتواند همراه شما بوده و به شما كمك كند و موجب كاهش احساس درد در شما شود.
در صورت انجام زایمان به روش طبیعی احتیاجی به تزریق سرم یا وصل كردن دستگاههای مانیتورینگ الكترونیكی به شما نیست؛ بنابراین حركت برای شما آسانتر خواهد بود، میتوانید راه بروید، دوش بگیرید و در صورت امكان، از توالت فرنگی (به جای لگن بیمار) استفاده كنید.
در مقایسه با زنانی كه از بیحسی موضعی (اپی دورال) استفاده میكنند، احتمال كمتری وجود دارد كه به استفاده از روشهای كمكی برای القاء یا تسریع زایمان از قبیل پیتوسین ((Pitocin، واكیوم(vacuum) یا فورسپسforceps) ) یا سونداژ مثانه نیاز داشته باشید.
تمرینهای تنفسی و سایر روشهای خودهیپنوتیزمی را میتوانید پیش از فرا رسیدن زمان زایمان تمرین كنید و آنها را بعدا نیز تكرار نمایید. برخی از خانمهایی كه به تازگی مادر شدهاند، در اولین روزهای شیر دادن به نوزاد هنگامی كه كنار آمدن با مشكلات پس از زایمان یا مراقبت از نوزاد واقعا استرسزا میشود، از تكنیكهای آرامش بخشی و تمدد اعصاب (Relaxation) استفاده میكنند.
مشكلات انجام زایمان بدون استفاده از دارو چیست؟
برخلاف روش استفاده از بیحسی موضعی این تكنیكها موجب از بین رفتن كامل درد نمیشوند. پس اگر میخواهید درد را احساس نكنید، استفاده از روش بیحسی موضعی برای شما مناسبتر است. بعلاوه در زایمان طبیعی در صورتی كه نهایتا زایمان شما دشوار شود و احتیاج به مداخله زیاد از سوی پزشك یا ماما داشته باشد، یا اینكه شما به واسط? طولانی شدن مدت زایمان بیش از حد خسته شده و نیاز به استراحت یا خواب داشته باشید، نمیتوان درد را آرام كرد یا به انداز? كافی تخفیف داد. اما اگر هنوز به زمان زایمان نزدیك نشدهاید، میتوانید تصمیمتان را عوض كرده و از بیحسی موضعی استفاده نمایید.
چگونه میتوانم برای زایمان طبیعی آماده شوم؟
هنگامی كه تصمیم قطعی خود را برای زایمان طبیعی گرفتید، باید فعالانه برای آن آماده شوید. پس بهتر است برنامهای برای زایمان تدارك ببینید و مطمئن شوید كه پزشك یا ماما در محل مناسب عمل زایمان را انجام خواهد داد. در بعضی از بیمارستانها یا زایشگاهها، ممكن است با هماهنگی قبلی بتوانید یكی از اقوام یا دوستانتان را در اطاق زایمان به همراه داشته باشید و شاید همسرتان!
روشهای مختلفی برای كاهش درد زایمان طبیعی وجود دارد كه در اكثر بیمارستانها و زایشگاهها قابل انجام است. می توانید در مورد روش زایمان و روشهای كاهش درد با ماما یا پزشك خود قبل از موعد زایمان صحبت كنید تا با مورد غیرمنتظره ای روبرو نشوید.
اگر تصمیم دارید زایمانی طبیعی در بیمارستان داشته باشید، باید هدف خود را به طور صریح و روشن با پزشك یا مامای خود در میان بگذارید تا او به شما بگوید كه چه اقداماتی از سوی پزشك به صورت روتین و معمول انجام میشود و شما چگونه میتوانید این مرحله را پشت سر بگذارید. برخی از اقدامات مانند وصل كردن سرم یا دستگاههای مانیتورینگ الكترونیكی به شما حركت و راه رفتن را برای شما دشوار میسازد. این مطلب موجب میشود كه تحمل درد و طی كردن زایمان بدون استفاده از دارو دشوارتر شود؛ هرچند غیر ممكن نخواهد بود.
در برخی از كشورهای پیشرفته بسیاری از خانمها یك “كمك زائو” انتخاب میكنند تا آنها را در مورد زایمان طبیعی راهنمایی كند. كمك زائو ها تعلیم داده شدهاند تا به شما كمك كنند كه شرایط یك زایمان طبیعی بدون استفاده از دارو را بشناسید و در طول زایمان نیز در كنار شما خواهند بود. در بسیاری از كشورها این امكان وجود دارد كه به همراه همسر یا یكی از دوستان و اقوامتان در جلسات آموزشهای زایمان شركت كنید. با توجه به شناخت این فرد از شما و راهنمایی ها و تمریناتی كه در طول جلسات با هم انجام می دهید، این فرد می تواند در تمام طول زایمان در كنار شما باشد و در برخی از شرایط بحرانی كه تحمل درد و میزان استرس برای شما طاقت فرسا می شود به شما كمك كند.
برخی از ماماها و پرستارها در زمین? تكنیكهای كنار آمدن با درد به صورت طبیعی (و بدون استفاده از دارو) بسیار ماهر هستند. اما شما نمیتوانید پیشبینی كنید كه كدام پرستار در زمان زایمان در كنار شما خواهد بود، چون آنها به صورت شیفتی كار میكنند. در این حالت ممكن است به این نتیجه برسید كه در نظر گرفتن یكی از اقوام یا دوستان با تجربه كه در زمان زایمان در كنار شما باشد و شما را كمك و راهنمایی كند ارزشمند خواهد بود.
روشهای مختلفی برای كاهش درد و كنار آمدن با مشكلات زایمان وجود دارد، مانند Lamaze و Bradley، كه در بسیاری از كشورها بصورت دوره های منظم و توسط افراد ماهر آموزش داده می شوند. در این دوره ها یك مربی زایمان كه در مورد زایمان طبیعی ماهر است، مراحل زایمان و مواردی را كه ممكن است در طول زایمان برای شما اتفاق بیفتد به شما می گوید. درك اتفاقاتی كه در هر مرحله از زایمان میافتد به شما كمك خواهد كرد تا كار سنگینی را كه بدن شما قرار است انجام دهد شناخته و به آن كمك كنید. متاسفانه در ایران هنوز چنین دوره های آموزشی بطور مدون و رسمی برگزار نمی شود.
خواه برای زایمان طبیعی برنامهریزی كرده باشید یا نه بهتر است پیش از فرارسیدن زمان زایمان تا آنجا كه امكان دارد در مورد روشهای طبیعی مقابله با درد زایمان و روشهایی شامل استفاده از دارو اطلاعات به دست آورید. فشار عصبی و ترس موجب آن می شوند كه درد را بیشتر از آنچه واقعا هست تصور كنید و هر كاری كه بتوانید برای كاهش اضطراب انجام دهید، در مراحل دشواری كه فراروی شماست به شما كمك خواهد كرد. این كار حتی میتواند در خود فرآیند زایمان نیز به شما كمك كند؛ زیرا افزایش سطح هورمونهای استرسزا میتوانند بر انقباضات عضلانی رحم تأثیر بگذارند.
اگر در حال برنامهریزی برای زایمان طبیعی هستید به یاد داشته باشید كه هرچقدر هم اعتماد به نفس بالایی داشته باشید، باز هم ممكن است طبیعت موجب شود كه وضعیت شما ناگهان به هم بریزد. شما ممكن است در عمل به استفاده از دارو برای كنترل درد نیاز داشته باشید كه در نتیجه استفاده از روشهای طبیعی كنترل درد را دشوار میكند و یا زایمان شما ممكن است طولانیتر یا دردناكتر از آنچه تصور میكردهاید شود.
صرف نظر از قاعد? “زایمان بدون استفاده از دارو” هیچ قانون كلی دیگری در مورد زایمان طبیعی وجود ندارد، اما در اینجا چند تكنیك مرسوم برای مبارزه با درد به صورت طبیعی توضیح داده می شود:.
تمرینهای تنفسی و تجسمی
اكثر كلاسهای زایمان تكنیكهای تنفسی و تجسم را آموزش میدهند. ممكن است الگوهای خاصی برای تنفس به شما و همسرتان داده شود تا آنها را تمرین كنید و مربی ممكن است شما را برای تجسم (مثلاً تجسم جایی كه به شما آرامش میبخشد یا تجسم زایمان ساده و تولد نوزاد سالم تان) راهنمایی كند تا به شما كمك كنند تا با درد كنار بیایید. همچنین ممكن است تكنیكهایی مانند ریلكسیشن پیشرونده یا كنترلشده را نیز یاد بگیرید كه در این تكنیكها ابتدا تمركز میكنید، سپس یكی از ماهیچهها را به دقت در نظر گرفته و منقبض میكنید و بعد آن را رها میكنید و این كار را آنقدر تكرار میكنید كه آن ماهیچه تا حد امكان شُل و رها گردد؛ این كار موجب از بین رفتن تنش میشود.
این تكنیكها از ریلكسیشن به عنوان راهی برای كنترل انقباضات عضلانی استفاده میكنند و مخصوصا اگر فرآیند زایمان همانطور كه پیشبینی شده به صورت نرمال پیش برود ممكن است به خوبی جواب بدهند. اگر تا كنون یوگا، هنرهای رزمی یا مدیتیشن كار كرده باشید ممكن است تمرینهای لازم برای تنفس مناسب در زمان حاملگی را انجام داده باشید. همچنین ممكن است متوجه شوید كه اگر یك چیز خاص (مثلا یك عكس) و همچنین یك موسیقی آرامبخش را با خود ببرید میتواند به شما كمك كند تا آرامتر شوید.
كمك نفر به نفر در زمان زایمان
اگر كسی را در كنار خود داشته باشید كه به شما آرامش روحی بدهد و همچنین به شما كمك كند تا در موقعیت فیزیكی مناسبتر قرار بگیرید، این كار میتواند میزان استرس و اضطراب شما را تا حد زیادی كاهش داده و به شما كمك كند كه فرآیند دشوار و سنگین زایمان را بدون استفاده از دارو طی كنید.
تحقیقات نشان میدهند زنانی كه از كمك و حمایت یك فرد مجرب برخوردارند نیاز كمتری به بیهوشی یا بیحسی موضعی پیدا میكنند و در برخی موارد نیز احتمال بیشتری وجود دارد كه یك زایمان طبیعی داشته باشند. این مزیتها خصوصا زمانی مشخص می شوند كه یكی از افرادی كه در زمان زایمان در كنار شما خواهد بود ماما یا كمك زائو باشد كه تنها وظیفهاش كمك و حمایت از شما و تضمین آرامش و راحتی شما باشد.
قرار گرفتن در موقعیت مناسب و حركت
هنگامی كه از دارو استفاده نكرده و دستگاههای الكترونیكی نیز به شما وصل نشده باشد، میتوانید موقعیت و وضعیت بدنی خود را در طول زمان زایمان تغییر دهید: بایستید، به همسر خود تكیه بدهید، بنشینید، زانو بزنید و یا در حالت چهاردستوپا قرار بگیرید. همچنین ممكن است تحرك نیز تا حدودی شما را آرامتر كند و ممكن است بخواهید راه رفتن یا تكان خوردن روی یك صندلی یا “توپ زایمان” یا Birth Ball را امتحان كنید. كمی راه رفتن میتواند به شما این احساس را بدهد كه كنترل اوضاع را در دست دارید و در نتیجه درد و اضطراب شما را كاهش دهد. (برخی از بیمارستانهایی كه از تجهیزات پیشرفته استفاده میكنند ممكن است دستگاههای مانیتورینگ بیسیم داشته باشند؛ در نتیجه حتی اگر مشكلاتی داشته باشید كه نیاز به استفاد? دائمی از این دستگاهها داشته باشد باز هم میتوانید به آسانی حركت كنید.)
هنگامی كه نوزاد میخواهد از رحم شما خارج شود، نشستن در حالت عمودی میتواند به او كمك كند كه راحتتر به طرف پایین حركت كند. زانو زدن یا چمباتمه زدن نیز میتواند كمك كند كه دریچه لگن شما بازتر شود. البته باید خاطر نشان كرد كه تفاوت چندان زیادی بین این روشها وجود ندارد. پس انواع وضعیتها را امتحان كرده و آنهایی را كه موجب میشوند آرامش و راحتی بیشتری داشته باشید انتخاب كنید.
هیپنوتیزم
برخی مطالعات پیشنهاد میدهند كه استفاده از هیپنوتیزم میتواند موجب شود كه درد كمتری را در طول زایمان احساس كنید. برای استفاده از روش خودهیپنوتیزمی باید پیشاپیش تمرین كرده باشید تا یاد بگیرید كه چگونه میتوانید بر عضلات خود تمركز كرده و آنها را رها و شل كنید.
استفاده از ماساژ، لمس، گرما و سرما برای كاهش درد
ماساژ موجب ریلكس و شل تر شدن عضلات میشود، ماهیچههای كشیدهشده و منقبضشده را به حالت عادی باز میگرداند و میتواند موجب كاهش دردی كه از زایمان احساس میكنید شود. ماما یا فرد دیگری كه برای كمك به شما تعیین شده است میتواند شما را ماساژ دهد؛ همچنین همسر شما نیز میتواند شما را ماساژ بدهد (اگر كسی كه دوستش دارید شما را لمس كند میتواند اضطراب شما را تا حد زیادی كاهش دهد).
ممكن است ضربات نرم و آرام كه بصورت ماساژ ملایم با كف دست یا لمس پوستی انجام میشود، شما را آرام كند و یا ممكن است به یك ماساژ محكمتر و با توان بیشتر نیاز داشته باشید.
اگر درد زایمان شما به صورت كمردرد است ممكن است احتیاج داشته باشید كه ماساژ محكم یا فشار مداوم در طول زایمان بر كمر شما اعمال شود. با این حال ممكن است در زمان زایمان متوجه شوید كه این ماساژ شما را آزار میدهد كه در این صورت باید این مطلب را به افرادی كه برای كمك به شما به اتاق زایمان آمدهاند اطلاع دهید.
همچنین برخی از خانمها استفاده از كمپرس گرم یا بطریهای آب داغ را بر روی قسمتی از شكم یا كمر یا هرجای دیگری كه احساس درد و ناراحتی دارد توصیه میكنند كه این كار به ریلكس كردن عضلات و كاهش درد كمك میكند. برخی افراد نیز استفاده از كمپرس سرد را آرامشبخش مییابند و برخی دیگر نیز استفاد? متناوب از كمپرس گرم و سرد را ترجیح میدهند. بهتر است هر دو مورد را امتحان كنید. اما باید دقت كنید كه پوست شما در معرض گرما یا سرمای مستقیم قرار نگیرد.
هیدروتراپی یا آبدرمانی
آبدرمانی شامل استفاده از آب برای كاهش دردها و ناراحتیهای زایمان میشود. قرار گرفتن در وان حمام در زمان شروع درد زایمان یك نمونه از آبدرمانی محسوب میشود. در ایران تعدادی از بیمارستانها به تازگی شرایط زایمان در آب را فراهم كرده اند. می توانید از آنها بپرسید كه آیا وانهای بسیار بزرگ یا شبیه به جكوزی را برای خانمهای در حال زایمان دارند؟
آب درمانی همانند سایر روشهایی كه در آنها از دارو استفاده نمیشود به شما امكان میدهند كه در طول زایمان هوشیار بمانید. آب با اثر آرامشبخشی و نقشی كه در كاهش فشارها دارد میتواند ریلكس بودن ماهیچهها را افزایش داده و درد، اضطراب و نیاز به استفاده از دارو را كاهش دهد. (بسیاری از خانمها معتقدند كه یك حمام گرم نیز میتواند در زمان زایمان آرامشبخش باشد هرچند هیچ مطالع? جدی در این مورد صورت نگرفته است.)
یك مطالعه نشان داده است كه قرار گرفتن طولانی و مداوم در وان حمام در زمان آغاز دردهای زایمان میتواند فرآیند زایمان را كمی كُندتر كند.بنابراین برخی از پزشكان معتقدند كه استفاده از وان در مراحل اولیه دردهای زایمان ممكن است روند زایمان را آهسته كند و توصیه می كنند كه زمان دوش گرفتن تا وقتی كه دردهای زایمان كاملا شروع شود، بهتر است كوتاه باشد. (پس میتوان گفت كه یك حمام گرم راهی بسیار مناسب برای مقابله با درد زایمان كاذب است.) همچنین ابتدا مطمئن شوید كه دمای آب وان برابر با دمای بدن (37 درجه سانتی گراد) یا كمتر از آن است چون دمای بالاتر از این مقدار میتواند دمای بدن شما (و در نتیجه دمای بدن كودك شما و ضربان قلب او) را افزایش دهد.
با این حال نمیتوان گفت كه هم? خانمها میتوانند در هنگام زایمان از آبدرمانی استفاده كنند. به عنوان مثال اگر مشكل خاصی دارید كه باید به خاطر ان به طور مداوم تحت كنترل با دستگاههای الكترونیكی باشید، نمیتوانید از آبدرمانی استفاده كنید. همچنین اكثر پزشكان توصیه میكنند كه اگر كیس? آب شما پاره شده است بهتر است داخل وان آب نروید زیرا خطر عفونت از طریق باكتریهای موجود در وان، شیر آب یا لولهها وجود دارد. (با این حال دوش گرفتن اشكالی ندارد.)
طب سوزنی
طب سوزنی كه قرنهاست در پزشكی سنتی چینی مورد استفاده قرار میگیرد شامل وارد كردن سوزنهایی ریز در نقاط خاصی از بدن است. شواهدی مبنی بر مفید بودن طب سوزنی در التیام دردهایی مانند درد دندان یا كمردرد وجود دارند. اما مطالعات كمی در مورد موثر بودن آن در درد زایمان انجام شده است. اكثر متخصصان معتقدند كه باید تحقیق بیشتری در این زمینه انجام شود اما برخی تحقیقات نشان داده اند كه طب سوزنی میتواند برای برخی خانمها مفید باشد: میزان ریلكس بودن عضلات را افزایش دهد، درد را تا حدودی كاهش دهد و نیاز به دارو را كم كند.
هیچ كس به درستی نمیداند كه طب سوزنی چگونه موجب كاهش درد میشود. دو تئوری عنوان میكنند كه تكنیك طب سوزنی مسیر برخی مسیر های درد به سوی مغز را میبندد یا بدن را تحریك میكند كه مسكنهای طبیعی درد (كه اندورفین خوانده میشوند) آزاد كند. نقاطی كه معمولا در طب سوزنی برای كاهش درد زایمان استفاده میشوند شامل نقاطی در دستها، پاها و گوشها هستند.
مشكل این روش این است كه انجام آن به یك فرد متخصص در این زمینه نیاز دارد و تعداد كمی از پزشكان یا ماماها در زمینه طب سوزنی آموزش دیدهاند. اگر مایل به استفاده از این روش هستید باید با یك فرد ماهر در این تكنیك مشورت كنید.