نازوب

معرفی زیباترین مکان های تاریخی و باغی در شهر نصف جهان (اصفهان)

کاخ هشت‌بهشت

کاخ هشت‌بهشت یکی از کاخهای تاریخی موجود در شهر اصفهان و ساخته‌شده در دوران صفویان است. از کلیه کاخ‌های باصفا و کلاه‌فرنگی‌هائی که در این دوره در کنار چهارباغ احداث شده بود فقط کاخ هشت‌ بهشت باقی‌مانده‌است. سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است. کاخ هشت‌بهشت – که روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده می‌شد – در سال ۱۰۸۰ هجری و به روزگار شاه سلیمان صفوی در نزدیکی باغ بلبل ساخته شد.باغ وسیعی که عمارت در آن واقع شده جزئی از باغ بزرگ نقش جهان بوده‌است که شاه اسماعیل اول احداث کرد و در زمان جانشینان او بخصوص شاه عباس اول به قطعات متعددی تقسیم شد.

باغ هشت بهشت در زمان شاه صفی وجود داشته است و در دوره دو شاه بعدی یعنی شاه عباس دوم و شاه سلیمان بر درختان این باغ زیبا افزودند. لازم به ذکر است کوشک باغ متعلق به زمان شاه سلیمان صفوی می باشد که در آن دوره باغ تکمیل و اصلاح گردید و در سال ۱۰۸۰ هـ . ق که با سومین سال سلطنت شاه سلیمان صفوی مقارن بود، به اتمام رسید و به گفته برخی تاریخدانان این باغ نشیمن هشت سوگلی حرم پادشاه بوده است، که 4 نفر در طبقة همکف و 4 نفر دیگر در طبقه اول سکنی گزیده بودند. این بنای دو طبقه با طاقهای زیبا و تزئینات فراوان یکی از نمونه‌های درخشان معماری عصر صفویه به شمار می‌رود. این قصـر از همان ابتدای احداث «کاخ هشت بهشت» «هشت به هشت» و «هشت در بهشت» نامیده می‌شده‌است.

انگورستان ملک

انگورستان ملک یک باغ انگور و عمارت تاریخی در اصفهان است. پیشینه این باغ به زمان نادرشاه افشار باز می‌گردد. در زمان ناصرالدین شاه قاجار این باغ در اختیار مسئول امورمالی حکومت اصفهان درآمد و در آینده فرزند این شخص به نام حاج محمدابراهیم خان به ملک التجار معروف بود بنای انگورستان را راه اندازی کرد و به برگزاری مراسم سوگواری و تعزیه ویژگی داد. معمار سازنده این بنا استاد حسین چی است و تاریخ وقف نامه آن سال ۱۳۴۱ هجری قمری است. در درازای زمان قسمت‌های گوناگونی از این انگورستان ویران شد و بخش‌هایی از آن در سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی در تعریض خیابان ملک از میان رفت. مجموعه فضاهای حیاط سرپوشیده، سفره خانه، اتاق آرامگاه و دیگر اتاق‌های اطراف حیاط دارای تزئینات فراوان گچبری، آینه کاری و کاشیکاری هستند.

ستون‌هایی که در میان فضای سفره خانه و حیاط هستند دارای روکش‌های چوبی می‌باشند ولی پایه و سرستون‌ها دارای تزئینات می‌باشند. در زیر فضای سفره خانه زیرزمینی هست که نورگیرهای مشبک نور آن را از حیاط جنوبی برآورده می‌کنند. در گوشه جنوب شرقی بنا حمامی واقع شده‌است که سقف گنبدی بسیار زیبائی دارد و سکوهائی در اطراف آن تعبیه شده‌اند. ازاره جبهه شمالی و شرقی این خانه دارای نقوش حجاری هستند. انگورستان ملک از بناهای بسیار زیبای دوران قاجاریه‌است که هم اکنون در دست سازمان اوقاف می‌باشد و به برگزاری مسابقات قرائت قرآن و تعزیه و سوگواری اختصاص دارد.

باغ خوشبختی‌آباد

باغ خوشبختی‌آباد باغی گسترده در اصفهان زمان صفویان بوده که چشم‌انداز بر بستر زاینده‌رود داشته‌است. شاه صفوی و میهمانان او مراسم آتشبازی و چراغانی و قایقرانی بر روی بستر رودخانه بویژه قسمتی که میان پل سعادت‌آباد و پل خواجو قرار داشته‌است را از تالار عمارت آیینه‌خانه تماشا می‌کرده‌اند. جهانگردان بیگانه دورهٔ شاه سلیمان صفوی مانند «سانسون» و «انگلبرت کمپفر» در سفرنامه‌های خود از میهمانی‌های باشکوه و مراسم جشن و شرفیابی سفرای بیگانه به تفضیل سخن گفته‌اند.

چهارباغ عباسی

چهارباغ عباسی یکی از خیابان‌های تاریخی شهر اصفهان است که بین دروازه دولت و سی و سه پل قرار دارد. دو بخش چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا در عصر شاه عباس یکم طراحی شده و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال ۱۰۰۰ هجری قمری (۱۵۹۱ میلادی) برمی‌گردد. چهارباغ پایین در دوره رضا شاه پهلوی و با همان طرح به چهارباغ دوره صفوی افزوده گردید.

در گذشته یک جوی آب از میان این خیابان تا زاینده رود جاری بوده که درمحل تقاطع‌ها به حوض‌هایی می‌ریخته‌است. در خیابان مسیری خاص برای افراد سواره تعیین شده بوده و در اطراف آن باغ‌هایی بوده که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بوده اما عموم مردم نیز می‌توانستند از آنها استفاده کنند. پل الله وردی خان یا سی و سه پل، خیابان چهارباغ را به دو قسمت (خیابان چهارباغ بالا و پایین) تقسیم می‌کرده و راه ارتباط چهار باغ بالا و پایین بوده‌است. در اطراف این خیابان چهار باغ سلطنتی بزرگ قرار داشته‌است. این چهار باغ بزرگ به جز باغ هشت بهشت امروزه از بین رفته‌اند. یکی از آثار تاریخی که ظل السلطان حاکم قجری اصفهان قصد تخریب آن را داشت درختان چهارباغ بوده است.

باغ خیمه گاه

سردرباغ خرگاه (خیمه گاه) مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، حد فاصل دروازه دولت و عمارت هشت بهشت واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ محمد علی خان

عمارت و باغ محمد علی خان مربوط به دوره قاجار است و در اصفهان، خیابان آتشگاه، چهارراه نصرآباد، محله کفشران واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۵۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مدرسه چهارباغ

مدرسه چهارباغ که به نام مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه نیز نامیده می‌شود، آخرین بنای تاریخی باشکوه دوران صفوی در اصفهان است که برای تدریس و تعلیم به طلاب علوم دینی در دوره شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجری قمری ساخته شده است. مدرسه چهار باغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده است، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت در ضلع شرقی خیابان چهارباغ قرار دارد.سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است. ازنظر تناسب معماری و زیبایی طرح کاشی‌کاری، گنبد مدرسه چهارباغ بعد از مسجد شیخ لطف الله قرار دارد ولی در نظر استادان بزرگ این فن، در مجلّل این بنا که با طلا و نقره تزئین شده‌ از لحاظ زرگری، طلاکاری، طراحی و قلمزنی، شاهکاری از صنایع ظریفه است و نظیر ندارد.

مدرسه چهار باغ از لحاظ کاشی‌کاری هم دارای اهمیت است و انواع مختلف این فن را مانند کاشی هفت رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معقلی را در خود جای داده و در حقیقت موزه کاشی‌کاری اصفهان می‌باشد. محراب و منبر یکپارچه مرمری، حجره مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی‌کاری بی‌نظیر مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی آلت‌بُری شده از قسمت‌های بسیار جالب و تماشایی این بنای نفیس تاریخی است. درختان چنار کهنسال و جوی آبی که در آن جریان دارد، بر زیبائی تزئینات نفیس کاشی‌کاری این بنای تاریخی افزوده و این مکان را بسیار فرح‌بخش و روح‌نواز کرده است.

باغ قوشخانه

مناره باقوشخانه‎‎‎ در شمال‎ غربی‎ محله جویباره اصفهان‎ در کنار باغ قوشخانه‎ قرار دارد. کارشناسان با توجه به تزئینات و شیوهٔ معماری زمان بنیاد آن را سدهٔ هشتم هجری و یادگار دورهٔ ایلخانی می‌دانند. این مناره یکی از دو مناره‌ای بوده که در دو سوی مسجدی به نام مسجد بابا سوخته یا مصلی قرار داشته که جفت آن از میان رفته‌است. دلیل معروفیت این مناره به باغ قوشخانه مجاورت آن با باغ سلطنتی است که در آن پرندگان شکاری پادشاهان نگهداری می‌شده. اکنون این مناره در نزدیکی دروازه کهن طوقچی جای گرفته و به همین شوند آن را به نام‌های باقوشخانه و طوقچی نیز می‌خوانند و زمانی به شوند همسایگی با آرامگاه علی بن سهل، منار علی بن سهل نیز خوانده می‌شد.

این سازه سی و هشت متر ارتفاع دارد و پلکان آن معمولی است. تزیینات آن پنج بار تکرار مارپیچ واژهٔ الله‌اکبر به خط کوفی بنایی فیروزه‌ای بر زمینه آجری همراه‎‎ با نقشهای اسلیمی‎‎ ختایی تزئین‎ شده‌است و از حیث تزئینات و ویژگی‌های هندسی اثری کم نظیر به شمار می‌رود. منار باقوشخانه به‌جای‌مانده یکی از دو منار کناره‌های مسجد مصلی است که اکنون نشانه‌ای از آن نیست. این منار حدود ۳۸ متر بلندی دارد. تزیین آن به خط بنایی فیروزه‌ای بر زمینه آجری به گونه مارپیچ از تکرار الله اکبر درست شده‌است. کتیبه منار شکل گردنبند است که با خط ثلث سفید معرق بر زمینه گل و برگ آجری تزیین شده و بخش‌های زیادی از آن ریخته‌است. با توجه به تزیین‌ها و گونه معماری زمان ساخت آن را مربوط به دوران مغول‌ها می‌دانند.