نازوب

 

صدیقه بزازان، كارشناس ارشد روان‌شناسی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: كلید اصلى حل مشكل ترس و اضطراب كودكان دو تا شش ساله از ملاقات با پزشك، شناسایى ریشه این ترس و گفت‌وگوى زیاد در مورد آن با كودك است. گرچه نوع رفتار و برخورد پزشك متخصص اطفال با كودك نیز بسیار اهمیت دارد.

 

 

ترس یك واكنش هیجانی نسبت به چیزی است كه در فرد احساس خطر ایجاد می‌كند. ترس در كودكان با بروز رفتارهای متفاوت بروز پیدا می‌كند كه گاه به شكل فرار كردن، جیغ كشیدن، چنگ زدن، لرزش دست، تنگی نفس، عرق كردن، لكنت‌زبان، اختلال در گوارش، ناخن جویدن، شب‌ادراری و خشم بروز می‌كند.

 

بزازان با اشاره به این كه عكس‌العمل كودكان در مقابل دیدار با پزشك بسیار متفاوت است، یعنی برخى بسیار خجالتى و ساكت مى‏شوند، جیغ مى‏زنند، داد مى‏كشند و مى‏لرزند و تعداد اندكى مى‏خندند، می‌افزاید: اولین و مهم‌ترین ریشه ترس كودك از پزشك، به خصوص در سنین دو تا سه سال ترس از جدایی از والدین است، چراكه كودك مفهوم جدایی را به درستی درك نمی‌كند. دومین علت آن ترس از درد یا ناراحتی هنگام معاینه یا تزریق انجام شده از سوی پزشك است كه خاطره آن در ذهن كودك باقی مانده است.

 

این روانشناس ادامه می‌دهد: رفتار پزشك متخصص اطفال نیز در بروز و تشدید این نوع ترس در كودكان بسیار اهمیت دارد. یعنی رفتارهای خشك پزشك می‌تواند عامل تشدید اضطراب كودك در هنگام مراجعه به او تلقی شود. همچنین ناآگاهی كودك نسبت به جایی كه می‌خواهد برود نیز بر تشویش او می‌افزاید.

 

 

به گفته بزازان، كودكان بیمار ممكن است احساس گناه كنند، یعنی فكر ‏كنند كارى انجام داده‏اند كه باعث بیمارى و دردشان شده و مستحق تنبیه هستند، اما والدین باید با زبان ساده و قابل درك با كودك، این احساس نامطلوب را از بین ببرند و تاكید كنند كه او در بیمار شدنش نقشی نداشته و پزشك تنها شخصی است كه می‌تواند دلیل بیماری كودك را بفهمد و بیماری را از بین ببرد.

 

این روانشناس اضافه می‌كند: والدین باید از كودكشان بپرسند كه تصورشان از جایی كه برای معاینه پزشك می‌روند، چیست؟ به این ترتیب كودك می‌تواند دلایل ترس و اضطراب خود را بیان كند. به خصوص مادران باید كودك را قبل از مراجعه به پزشك آماه كنند و شب قبل و حتى در راه مطب همه چیز را برایش توضیح دهند. ایجاد یك نگرش مثبت، مراجعه به پزشك را لذت بخش مى‌ كند. به این منظور والدین مى‏توانند با گفتن جملاتى نظیر «ما امروز پیش پزشك مى‏رویم كه ببینیم تو چقدر رشد كرده‏اى یا ببینیم كه همه اعضای بدنت به درستی كار می‌كند»، رفتن به مطب پزشك را موجه كنند.

 

 

بی‌شك وقتی كودك بیمار می‌شود، برخورد با او به توجه و صبوری بیشتری نیاز دارد. آنچه روان‌شناسان كودك به شدت بر آن تاكید دارند این است كه والدین با خواندن داستان‌های مصور در ارتباط با كمك پزشكان مهربان به كودكان بیمار و معالجه آنها، ذهن فرزند خود را برای مراجعه به پزشك در هنگام بیماری آماده كنند. زمانى كه كودكان بدانند قرار نیست در مطب پزشك، هیچ اتفاق ترسناك و ناراحت‌كننده‌ای بیفتد، احساس راحتى مى‏كنند و در واقع ترسشان از بین مى‏ رود.

 

 

بزازان با نفی تهدیدهایی چون اگر بچه خوبی نباشی تو را دكتر می‌بریم تا او به تو آمپول بزند، می‌گوید: والدینى كه به كودكشان آنچه را انتظار دارد مى‏گویند، ریشه‏هاى اعتماد او را نسبت به خود محكم‏تر مى‏كنند. بر این اساس اگر ملاقات پزشك براى ارزیابى دوره‏اى سلامت كودك باشد، با آگاه‌سازی كودك، او بدون ترس و با آرامش به مطب مراجعه می‌كند. اگر ملاقات پزشك براى تشخیص و درمان بیمارى است نیز به كودك توضیح دهید كه دكتر نیاز دارد براى كمك به وى آزمایشاتى را انجام دهد، اما زمانى كه نیاز به واكسن زدن یا خون گرفتن باشد، به كودك بگویید كه آمپول كمى درد دارد و خیلى زود اثرش از بین می‌رود. اگر كودك به آنچه توقع دارد رسیده باشد ترسش كاهش می‌یابد.

 

 

متاسفانه پزشكان حاذق مطب‌های بسیار شلوغی دارند. در چنین شرایطی حتی با وجود داشتن وقت قبلی دوره انتظار در مطب طولانی می‌شود، اما چنین انتظاری برای كودك عاملی است برای آن كه خسته و بر ترس و اضطرابش افزوده شود. در چنین شرایطی بهتر است كه والدین با برنامه‌ریزی دقیق این دوره انتظار را به حداقل برسانند. از آن مهم‌تر، والدین باید در انتخاب پزشك كودكشان علاوه بر تخصص و توانایی به رفتار نرم، صبورانه و كودك‌پسند او توجه و دقت داشته باشند.