اعتكاف، در لغت به معناى توقف Literally means to stop در جایى است و در احكام عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند با شرایطى كه خواهد آمد… و انسان گاهی نیاز دارد تا در خلوت به راز و نیاز با خدا بپردازد تا از شر نفس و هوس بد دور بشه.
با ما همراه باشید تا با اعمال روز اعتکاف بهتر آشنا شوید.
• روزهای سپید ایام البیض: اَیّامُ البیض به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته می شود، ایام البیض نزد شیعیان، رجب و در مرتبه بعد شعبان و رمضان است.
• 10 روز آخر ماه رمضان
• اعتکاف در ماه رمضان فضیلت بیشتری نسبت به سایر ماه ها دارد.
• اعتکاف می تواند در روزهای دیگری از سال نیز انجام شود اما نباید در دو روزی که روزه در آن حرام است (عید فطر و عید قربان) باشد.
اعمالی را باید در این شب انجام داد:
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
ده رکعت نماز: در روایتی از پیامبر (ص) آمده است:
«کسی که در شب سیزدهم ماه رجب ده رکعت نماز بخواند؛ بدین گونه که در رکعت اول حمد یک مرتبه و سوره عادیات هم یک مرتبه و در رکعت دوم حمد یک مرتبه سوره تکاثر نیز یک مرتبه بخواند و بقیه رکعت ها را هم به همین نحو تمام کند، خداوند متعال گناهان او را می آمرزد و اگر عاق والدین هم باشد خداوند سبحان از او راضی می شود، و همچنین در قبر نکیر و منکر به او نزدیک نمی شوند و او را نمی ترسانند و بر پل صراط هم چون برق خاطف (سریع) عبور می کند و نامه اعمالش را به دست راستش می دهند و میزان اعمالش سنگینی می کند و در بهشت فردوس هزار شهر به او اعطا می شود.»
اعمالی که روز سیزدهم باید انجام داد:
روز سیزدهم که اوّلین روز از ایام البیض است و اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.
برای شب 15رجب، اعمالی ذکر شده که عبارتند از :
• خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.
• غسل کردن taking shower
• احیاء
• زیارت امام حسین(ع)
• خواندن سی رکعت نماز
• در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید
• دوازده رکعت نماز
هر دو رکعت به یک سلام ختم می شود . در هر رکعت سوره های حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الکرسی و قَدْر چهار مرتبه قرائت شود. و بعد از سلام چهار مرتبه بگویید:«اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا»
و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی را از خداوند متعال درخواست کند.
در شب نیمه رجب دوازده رکعت نماز اقامه کنید که در هر رکعت حمد و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سوره های حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیة الکرسی را چهار مرتبه تلاوت می کنید و سپس ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ» چهار مرتبه گفته شود . پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ» گفته شود. انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.
• غسل کردن
• زیارت امام حسین(ع)
10رکعت (در هر رکعت، سوره حمد و سوره توحیدو کافرون 3بار) بخوانید و بعد از سلام، دستها را بسوی آسمان بلند کنید و بگویید:
«لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یحْیی وَ یمِیتُ وَ هُوَ حَی لا یمُوتُ بِیدِهِ الْخَیرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ إِلَها وَاحِدا أَحَدا صَمَدا فَرْدا، لَمْ یتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا»
دو تا دو رکعتی خوانده شود و بعد از سلام گفته شود:
” اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَةً بی وَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ.”
عمل امّ داود برای برآمدن حاجات و برطرف شدن غصه ها و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است.
معتکف باید با ایمان، عقل، نیت قربت (وقت نیت قبل از اذان صبح)، روزه دار باشد، اعتکاف کمتر از سه روز نباشد I’tikaaf should not be less than three days، محل اعتکاف آن در مسجد چهار گانه یا مسجد جامع باشد، اجازه شوهر نسبت به زن و اجازه پدر نسبت به فرزند لازم بوده و از محل اعتکاف خارج نشود.
قرائت قرآن کریم از دیگر اعمال اعتکاف است.
پیامبر اکرم (ص) درباره قرائت قرآن می گویند:
«ای سلمان هنگامی که مؤمن قرآن تلاوت می کند، خداوند درهای رحمت را به سوی او می گشاید.» و به راستی که چیزی بعد از فراگیری علم در پیشگاه خداوند، محبوبتر از قرائت قرآن نیست و بزرگوارترین بندگان در پیشگاه خداوند بعد از پیامبر و علما، حاملان قرآن هستند.
خواندن صد مرتبه حمد و توحید، ده مرتبه آیةالکرسی، قرائت سوره های انعام، بنی اسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافات، فصلت، شورا، دخان، فتح، واقعه، ملک، قلم و انشقاق تا آخر قرآن در اعتکاف ثواب بسیاری دارد.
بهتر است همه نمازهای واجب به جماعت خوانده شود و اگر مردم رضایت داشته باشند از امام جماعت بخواهند که سجدهها، رکوع ها و قنوتها را طولانی کند.
از پرخوری پرهیز کرده Avoid overeating و به میزانی تناول کنید که حال عبادت داشته باشید.
توبه و استغفار آخرین عمل از اعمال اعتکاف است و اگر گناهی از تو سر زد به دنبال آن از خدای متعال طلب مغفرت بنما و اظهار پشیمانی کن و تصمیم بگیر که هرگز به آن گناه باز نگردی.
نماز شب با فضیلت ترین عبادات است و خداوند نماز شب را بر حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) واجب ساخته است.
در این ایام نماز های مستحبی مانند نوافل را به جا آورید.
چهار رکعت نماز پس از نماز مغرب و دو رکعت نماز نشسته پس از نماز عشاء دو رکعت قبل از نماز صبح، هشت رکعت قبل از اذان ظهر و هشت رکعت قبل از نماز عصر و 11 رکعت نماز از نیمه شب تا قبل از طلوع فجر که نافله و نماز شب است، این نمازها به صورت دو رکعتی خوانده میشوند.
• بوی خوش.
• جماع و آمیزش با همسر.
• استمناء و لمس و بوسیدن از روی شهوت (بنا بر احتیاط واجب).
• ممارات و مجادله کردن.
• خرید و فروش.
• اگر اعتکاف باطل شده، واجب معیّن باشد، قضای آن، و اگر غیر معیّن باشد، اعاده آن واجب است.
• اگر اعتکاف مستحب باشد و پس از گذشت دو روز باطل شود، بنابر قول به وجوب اعتکاف مستحبی بعد از گذشت دو روز، قضای آن واجب است.
• باطل کردن اعتکاف واجب به وسیلۀ آمیزش، حتی در شب، موجب ثبوت کفّاره است ، کفّارۀ آن روزۀ ماه رمضان یعنی آزادکردن برده یا دو ماه روزه گرفتن و یا اطعام شصت فقیر است.
• اگر اعتکاف در روزۀ ماه رمضان یا قضای روزۀ ماه رمضان پس از زوال به سبب جماع کردن باطل شود، دو کفّاره ثابت می گردد؛ یکی برای باطل کردن اعتکاف و دیگری برای باطل کردن روزه
خروج از محل اعتکاف
1. خروج از محلّ اعتکاف برای ضروراتی که چاره ای از آن نیست، مثل توالت کردن، جایز است
2. خروج از مسجد برای غسل جنابت جایز بلکه واجب است.
3. خروج بانوان برای انجام غسل استحاضه جایز است.
4. خروج از محلّ اعتکاف برای وضوی نماز واجبِ اداء، جایز است
5. اگر فرد معتکف بتواند در مسجد وضو بگیرد ، نمی تواند به خارج از مسجد برای وضو گرفتن برود.
6. خروج از محلّ اعتکاف برای غسل های مستحبی مثل غسل جمعه یا غسل اعمال «اُمّ داوود» و همچنین برای وضوی مستحبی، محلّ اشکال است.
7. خروج فرد معتکف برای شرکت در نماز جماعتی Participate in congregational prayers که خارج از محلّ اعتکاف برگزار می شود، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست.
8. خروج معتکف از مسجد برای آوردن وسایل مورد احتیاجش جایز نیست.
9. معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه می تواند دوساعت از محل اعتکاف خارج شود.
10. اگر معتکف برای انجام کار ضروری از مسجد خارج شود اما مدّت خروجش طولانی گردد و اعتکاف از بین برود، اعتکافش باطل است.
11. اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل می شود.
• انسان می تواند از آغاز هنگام نیتِ اعتکاف در غیر اعتکافِ واجبِ معین شرط کند که اگر مشکلی پیش آمد اعتکاف را رها کند.
• در اعتکاف، بلوغ شرط نیست و اعتکافِ بچه ممیّز هم صحیح است.
• اگر زنی که معتکف شده است بعد از اتمام روز دوّم اعتکاف، حائض شود واجب است فوراً از مسجد خارج شود و قضاء اعتکاف بر او بنا بر احتیاط واجب لازم می باشد.