نازوب، کارهایی که ما انجام میدهیم، کم کم در روح ما به شکل ملکه در میآید. اگر کسی دو یا سه بار دروغ گفت و این کار را ادامه داد، به تدریج دروغگو میشود و ملکه دروغگویی در او شکل میگیرد. |
عرضه اعمال
همه مسلمانان به قیامت و حساب و کتاب ایمان دارند و معتقدند که اگر انسان به کسی ستم کند و یا حقّ کسی را ضایع کند، روز قیامت باید درباره آن پاسخگو باشد، در قرآن مجید آمده است:
فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ
وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ
پس هر كس هم، ذرهای كار خیر انجام دهد، آن را خواهد دید؛
و هر كس هم، ذرهای كار بد كردهایم. آن را خواهد دید؛1
بزرگانی همچون حضرت امام خمینی(ره) معتقدند که این دو آیه شریفه، از محکمات قرآن هستند2؛ یعنی از آیاتی هستند که به تأویل، توضیح و شرح و بسط فراتر از خود نیاز ندارند. بنابراین طبق مفادّ صریح این دو آیه، اگر کسی ذرّهای" که حتّی به وزن نمیآید و یا تنها با ترازوهای بسیار دقیق به حساب میآید" خوبی انجام دهد، خودِ آن خوبی را میبیند؛ یعنی در برابر آن، مزد به او نمیدهند؛ بلکه همانکار خوب را به شخص برمیگردانند و اگر هم کار بدی را مرتکب شود، همان کار بد را به او تحویل میدهند.
مسلمان، وقتی این دو آیه را میبیند، باید اندکی تأمّل کند؛ هر کسی بهتر میداند که چه مقدار کار خوب و بد انجام داده است. در این زمینه مطالعۀ کتاب «منازل الآخرة»، نوشته مرحوم قوچانی(ره) بسیار مفید و قابل استفاده است. قلم روان مرحوم قوچانی، برای جوانها لطافت بیشتری دارد. این کتاب به گفته شهید مطهّری(ره) مجموعه مکاشفات آن مرحوم است. یعنی ایشان این مسائلی را که نوشته، نخست دیده و سپس به قلم آورده است. کسانی که چشم برزخی دارند، چیزهایی میبینند که ما نمیبینیم. البته خدا ستّارالعیوب است و آبروی همگان را حفظ میکند و آن کسی هم که واقع را میبیند، حق ندارد آن را بازگو کرده و از اشکال واقعی مردم پرده بردارد.
صورت برزخی اعمال
کارهایی که ما انجام میدهیم، کم کم در روح ما به شکل ملکه در میآید. اگر کسی دو یا سه بار دروغ گفت و این کار را ادامه داد، به تدریج دروغگو میشود و ملکه دروغگویی در او شکل میگیرد. هنگامی که عمل و رفتاری در انسان عادت میشود، باطن انسان را با خود همراه و متناسب میکند. توضیح آن که ما یک چهرۀ ظاهری داریم که همه آن را میبینند و شامل چشم، لب، دهان، گوش و … میشود. امّا یک چهره باطنی هم داریم که بر اثر رفتارها و کارهای انسان شکل میگیرد؛ به عنوان مثال چهره باطنی افرادی که دائم مردم را فریب میدهند، به شکل میمون است.
کسانی که منافقاند، دو زبان دارند که یکی از آنها پشت سرشان است. آن هایی که متکّبرند، به شکل مورچهاند، از همه کوچکترند و روز قیامت در زیر دست و پا هستند. آنان که زبان به طعنه میگشایند و دیگران را میآزارند، مثل عقرباند. مردمی که مال یتیم را میخورند، آتشخوار و آن کسانی که حرامخواری میکنند، کثافتخوارند. شهوترانها هم به شکل خوکاند. البته خداوند ایشان را اینگونه نیافریده، بلکه خلقت آنها به صورت انسان بوده و آنان با اعمالشان، شاکلۀ خود را تغییر دادهاند. این مسأله در روایات نیز آمده است. امام صادق(علیه السلام) میفرمایند:
«وقتی خدا شما را خلق کرد، باطنتان مثل آیینه صاف و زیبا بود».
مسیحیّت امروز معتقد است که انسان، گنهکار به دنیا میآید! چون حضرت آدم(علیه السلام) یک خلافی مرتکبت شده است!؛ و برای همین باید او را غسل تعمید داد؛ امّا ما معتقدیم اگر آدم(علیه السلام) گناه کرد، به ما ربطی ندارد؛ زیرا:
كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِینٌ
(آری) هر كس در گرو اعمال خویش است؛3
علّامه طباطبایی(رحمةالله) میفرمایند: اوایل جوانی در نجفاشرف بودیم، شخصی بود که به او میگفتند: «شیخ عبود». مردی با بصیرت بود. اغلب به قبرستان وادی السّلام سر میزد. یک روز طلبههای جوان دور او را گرفتند و گفتند: چه خبر؟ گویا منتظر خبرهای عجیب و غریب بودند. آن مرد گفت: از این خبرهایی که شما میخواهید، نه، امّا خود یک خبر دارم. چند عدد از قبرها را دیدم که خالی هستند. از قبری پرسیدم: میگویند در قبر مار و مور و عقرب و جود دارد، ولی الآن که چیزی نیست؟ ناگاه شنیدم که قبر گفت: ای رفیق! ما که مار و مور نداریم. شما آدمها خودتان مار و مور میآورید. اینها اعمال خود شماست و هرگز نمیتوانید از اعمالتان فرار کنید.
—————-
پی نوشت ها:
1. سوره زلزال، آیه 7 و 8
2. چهل حدیث امام راحل، ص 462
3. سوره مدّثر، آیه 21