آیا تا به حال مشاهده کردهاید که کودکتان بدون آنکه آموزش رسمی دیده باشد، مداد یا خودکاری برداشته و شروع به کشیدن خطوطی روی کاغذ کرده است؟
این نقاشیهای به ظاهر ساده و بیهدف، در واقع پنجرهای به دنیای درونی و ناشناخته کودک هستند. دنیایی سرشار از احساسات، افکار و آرزوهایی که هنوز به زبان نیامدهاند.
نقاشی، یکی از ابزارهای قدرتمند برای بیان احساسات درونی و ارتباط غیرکلامی کودک محسوب میشود. حتی پیش از آنکه کودک مهارت جسمی لازم برای طراحی دقیق داشته باشد، ذهن او با شور و اشتیاق میکوشد تا خود را از طریق خطوط، اشکال و رنگها بیان کند، به همین خاطر شخصیت شناسی کودکان بهترین راه برای کشف استعداد و شناخت لایه های فکری و روحی او است.
توانایی کودک در طراحی، تنها به رشد جسمانی او وابسته نیست. بلکه درک مفاهیم، شعور احساسی و تجربههای ذهنی نیز در شکلگیری آثار هنریاش نقش دارند.
به همین دلیل است که کودک حتی با کشیدن چند خط ساده، میتواند پیامی از درون خود ارسال کند. این فرآیند از همان ابتدا سه عنصر مهم چشم، مغز و دست را درگیر میکند و به او احساس رضایت و لذت میبخشد.
خورشید در نقاشی کودکان، اغلب نمادی از گرما، امنیت و شادی است. وقتی کودک خورشید را در بالاترین نقطه نقاشیاش قرار میدهد، میتوان آن را نشانهای از آرمانگرایی یا تمایل به رسیدن به اهداف آینده دانست.
در کنار آن، آسمان آبی و روشن نمادی از پاکی ذهن کودک و الهامپذیری اوست. چنین المانهایی نشان میدهند که کودک در محیطی سرشار از آرامش و اعتماد رشد کرده است.
در نقاشی مورد بررسی، پاهای باز یک آدمک بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت در کودک است، در حالی که پاهای جمعشده آدمک دیگر از اضطراب یا کمبود اعتماد به نفس او خبر میدهد.
خطوط شکسته و زاویهدار در نقاشی، نشانهای از چالاکی، تحرک و گاهی هم بیقراری کودک است. چشمهای بزرگ آدمکها هم نشانهای از برونگرایی، کنجکاوی و توجه کودک به دنیای اطراف اوست.
لبخند کودکانهای که به صورت منحنی و ملایم روی لبها نقش بسته، نشان از طبع نرم، روحیه آرام و احساسات مثبت کودک دارد. این لبخند ساده میتواند دریچهای به مهربانی و سازگاری او با دیگران باشد.
یکی دیگر از عناصر مهم در این نقاشی، درختی با تنهای باریک در سمت راست کاغذ است. حضور درخت در این قسمت، میتواند نشانی از فاصله گرفتن کودک از گذشته یا خاطراتی باشد که ترجیح میدهد فراموش کند.
از سوی دیگر، درخت با شاخههای نوکتیز ممکن است احساس پرخاشگری پنهانی یا هیجانات فروخورده را بازتاب دهد. تنه باریک درخت میتواند نشاندهنده وابستگی مشروط کودک به اطرافیان یا وضعیتهای خاص باشد.
در برخی تفاسیر روانشناختی، درخت نمایانگر پدر یا نماد قدرت و حامی خانواده است. قرار گرفتن آن در فضای خلوت و باریک، ممکن است احساس نیاز کودک به تکیهگاه یا اقتدار پدر را به تصویر بکشد.
خانهای که در نقاشی کودک ترسیم شده، در مقایسه با سایر اجزای تصویر، کوچک و ساده به نظر میرسد. این مسئله ممکن است نشاندهنده احساس بیثباتی یا نبود امنیت کامل در محیط خانوادگی باشد.
با این حال، وجود دودکش در نقاشی، نشانهای مثبت است. چراکه این المان اغلب نماد گرما، آرامش روانی و تمایل کودک به ارتباط و تعامل بیشتر با اعضای خانواده است.
نکته قابل توجه دیگر، سقف مثلثی خانه است که بیانگر ذهن خلاق و تخیل قوی کودک میباشد. کودک با استفاده از چنین فرمهایی تلاش میکند فضای درونیاش را معنا ببخشد و جهانی خیالی برای خود بسازد.
تحلیل نقاشیهای کودکانه میتواند همانند راهنمایی رمزآلود، به والدین و مشاوران کمک کند تا بیشتر با دنیای درونی کودک آشنا شوند. هر خط، رنگ و شکل در نقاشی، حامل پیامی عاطفی یا روانی است.
پس اگر کودکتان بیهدف مداد به دست میگیرد و نقاشی میکشد، بهتر است این فرصت را غنیمت بشمارید؛ شاید همین خطوط ساده، رازهای بزرگی از شخصیت او را فاش کنند.