نازوب

همواره از داوطلبان متقاضی تحصیل در دوره های کارشناسی ارشد و دکترا به ویژه در دانشگاه های اروپا انتظار می رود تا مقالاتی که در ژورنال های علمی، غیر علمی و حتی کنفرانس های بین المللی ارائه کرده و منتشر شده است، به همراه درخواست خود ارسال کنند.

این که از متقاضیان چنین درخواستی می شود، دو دلیل عمده دارد. یکی آن که دانشگاه بداند که شما فردی محقق و علاقمند به امور پژوهشی و تحقیقاتی حرفه ای هستید.

چرا که دوره کارشناسی ارشد و دکترا در اکثر نقاط جهان، بر مبنای کار تحقیقاتی علمی و هدفمند صورت می گیرد و از دانشجو انتظار می رود در پایان یک دوره، بتواند به عنوان یک پژوهش گر مستقل و آگاه به حوزه تخصص خود، فعالیت تحقیقاتی برای توسعه علم و دانش انجام دهد.

دلیل دیگر آن است که دانشگاه بداند که شما به عنوان متقاضی تحصیلات تکمیلی، توانایی نوشتن یک مقاله علمی بر اساس استانداردها و معیارهای نگارش مقاله آکادمیک را دارا هستید. حتی اگر شما صاحب یک مقاله علمی یا غیر علمی به زبان انگلیسی نباشید، دانشگاه از شما معمولا درخواست می کند یا یک نمونه نوشتار¹ ، ضمیمه پرونده خود بکنید.

بنابراین به نظر می رسد متقاضیانی که دارای یک یا چند مقاله آکادمیک به زبان انگلیسی هستند و این مقالات در جورنال های معتبر ایندکس شده در بانک اطلاعاتی های بزرگی مانند²  ISI ثبت و منتشر شده باشد، شانس بیش تری برای اخذ پذیرش تحصیلی از دانشگاه های ممتاز و هم چنین اخذ بورس تحصیلی خواهند داشت.

نوشتن مقاله بر اساس معیارهای موسسه اطلاعات علمی، یکی از شیوه های روتین مقاله نویسی در ایران و اکثر نقاط جهان است.

تلاش های زیادی دانشجویان و متقاضیان ورود به مقاطع عالی تحصیلی در اروپا نسبت به انتشار مقاله در جورنال های معتبر ISI انجام می دهند و از همین رو می توان گفت که تب آی اس آی در کشور ما بسیار بالاست.

بر اساس آمارها، در سال 2012 میلادی، بیش از 26 هزار مقاله توسط دانشجویان و اساتید ایرانی در رشته های گوناگون در مجلات ایندکس شده در بانک اطلاعاتی آی اس آی، منتشر شد که رتبه 20 را برای کشورمان در میان بیش از 150 کشور جهان به همراه داشت.

البته این کمیت، معیاری برای بررسی میزان رشد علمی کشور ها و نقش آن ها در تولید علم جهانی نیز می باشد، اگر چه انتقاداتی بر چنین معیار سنجی های علمی و تب سازی!

های گسترده ای که چنین رویه ای در فضای تحقیقاتی کشور ایجاد می کند و تبعات مربوط به آن، همواره توسط نخبگان و بدنه علمی کشور مطرح بوده است.

مؤسسهٔ اطلاعات علمی، موسسه‌ای با تمرکز بر علم‌سنجی و انتشارات علمی است که در سال ۱۹۶۰ توسط یوجین گارفیلد⁴  تأسیس شد.

این مؤسسه توسط مؤسسهٔ علمی تامسون⁵  در سال ۱۹۹۲ خریداری و به‌عنوان Thomson ISI شناخته شد و اکنون نیز با نام Thomson Scientific شناخته شده است. این مؤسسه بخشی از شرکت تامسون رویترز⁶  است.

مؤسسهٔ ISI خدمات مربوط به پایگاه‌های دادهٔ فهرست کتاب‌ها و مقالات را ارائه می‌دهد. به‌طور اختصاصی این خدمات نمایه‌سازی نقل‌قول‌ها و تحلیل آنها است که توسط خود گارفیلد پایه‌گذاری شده است.

این خدمات شامل نگهداری داده‌های نقل‌قول‌های مقالات هزاران نشریهٔ دانشگاهی است. این خدمات از طریق سرویس پایگاه دادهٔ ISI’s Web of Knowledge در دسترس است.

این پایگاه داده به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که بدانند کدام مقاله‌ها بیشتر مورد ارجاع قرار گرفته و چه مقالاتی از این مقاله مطلبی را نقل‌قول کرده‌اند.

مقالاتی که در جورنال های ایندکس شده در بانک اطلاعاتی ISI قرار می گیرد، بیش از مقالات سایر جورنال های علمی یا غیر علمی مورد استناد محققان در حوزه های مختلف واقع می شوند و این موضوع، اعتبار مقالات و یافته های پژوهشی منتشر شده در چنین جورنال هایی را افزایش می دهد.

نوشتن مقاله برای جورنال های موجود در این بانک اطلاعاتی، کار پیچیده ای نیست اما نیازمند تمرین و ممارست و مطالعه مداوم می باشد.

مثلا اگر قصد دارید مقاله در زمینه کامپیوتر یا روانشناسی در یکی از مجلات آی اس آی منتشر کنید، باید حداقل مقالات یک سال اخیر چندین جورنال مختلف در این دو عرصه را دانلود و به خوبی مطالعه کنید تا عناوین روز، شیوه پرداخت به موضوع، شیوه رفرنس دهی⁷ ، شیوه های استفاده از مرور منابع، شیوه های متدولوژی تحقیق⁸  و اصول خلاصه نویسی⁹  و جمع بندی¹⁰  را به خوبی یاد بگیرید.

کلیه مقالاتی که در جورنال های ISI منتشر می شوند، بر اساس روش های خاصی داوری¹¹  می شوند و داوران، اطلاعات نویسنده یا نویسندگان مقاله را در اختیار ندارند.

معمولا جورنال های مطرح در عرصه های گوناگون علمی، هیات داوران خود را برای هر شماره، از میان اساتید فن همان رشته انتخاب می کنند تا هیات علمی نشریه مرتبا درگیر انتخاب مقالات خاص نباشد.

این کار، اعتبار بین المللی نشریه را نیز افزایش می دهد و رویکردها و دیدگاه های مختلف را وارد نشریه می کند که در نهایت منجر به افزایش فاکتور تاثیر¹²  مقالات این جورنال ها می شود.

ناگفته پیداست که نوشتن و انتشار مقاله بر اساس استانداردهای علمی و رایج چنین جورنال هایی، نشان از تبحر و امادگی یک فرد یا افراد پژوهشگر در زمینه خاص دارد که ضمیمه این مقاله به پرونده، می تواند تا حد زیادی شانس پذیرش درخواست متقاضی را برای ورود به مقاطع عالی تحصیلی به همراه آورد.

دانشجویان ایرانی، در یک دهه اخیر به موضوع مقاله نویسی بر اساس بانک اطلاعاتی هایی مانند آی اس آی توجه زیادی داشته اند و به همین اساس، نکاتی را برای شیوه نگارش مفید تر مقالات و افزایش شانس آن برای تایید و انتشار در جورنال های آکادمیک در این گفتار متذکر می شویم.

نکته 165: این که شما به عنوان داوطلب تحصیل در مقاطع فوق لیسانس و دکترا در اروپا، هیچ مقاله ای در جورنال های ISI ندارید، تاثیر خارق العاده ای بر روی شانس پذیرش شما در این مقاطع ندارد.

شاید شما مقاله یا مقالاتی را در جورنالهای مربوط به کنفرانس های بین المللی منتشر کرده اید یا پایان نامه خود را به انکلیسی ترجمه و آن را در اختیار دارید.

همین دو موضوع می تواند جایگزین خوبی برای عدم انتشار مقاله در ISI باشد. اما تلاش کنید برای انتشار مقاله در جورنال های معتبر نیز، تحقیق و مطالعه کنید.

نکته 166: انتشار مقاله در نشریات ایندکس شده در ISI، شرط لازم یا شرط کافی برای اخذ پذیرش تحصیلی یا بورس در دانشگاه های اروپا نیست.

بنابراین تب آی اس آی، شما را از تحقیق و مطالعه و کار علمی غافل نکند. چرا که همه یافته های علمی و فعالیت های تحقیقاتی دنیا در ISI منعکس نمی شود!

نکته 167: آگهی های تبلیغاتی که برای چاپ مقاله آی اس آی به شما قول می دهند و مبالغ کلان درخواست می کنند، شیادانی هستند که علم را فدای پول می کنند. گول حجم عظیمی از این تبلیغات را نخورید چرا که هیچ چورنال معتبری ظرف سه هفته مقاله شما را بررسی، تائید و منتشر نمی کند و هزاران دلار نیز اخذ نمی کند!

چاپ تضمینی مقالات آی اس آی از دیگر دروغ موسساتی است که برای خالی کردن جیب شما و انتشار مقاله های بی کیفیت در ژورنال های بی اعتبار و سطح پایین (معولا از نوع هندی و پاکستانی و فیلپینی!)، پول های کلان می گیرند و در نهایت هیچ اعتباری برای شما به ارمغان نمی اورد.

نکته 168: کار مقاله نویسی حرفه ای و آکادمیک، موضوعی نیست که ظرف یک ماه حاصل شود و نتیجه کار را در ماه بعد مشاهده کنید. برای نوشتن مقالات حرفه ای، باید بخوانید و بخوانید و بخوانید.

بعضا مقالاتی هستند که از زمان سابمیت تا ویرایش و تایید نهایی، بیش از 11 سال(1995-2006) انتظار کشیده اند. بنابراین، چاپ یک مقاله در یک چورنال معتبر، فرآیندی فورس ماژور و ضربتی و تضمینی ! نیست.

نکته 169: حتی اگر مقاله ای که بر اساس استانداردهای علمی تالیف کردید، از نظر نگارشی و دستور زبان انگلیسی ویرایش و بازنویسی نشده باشد، صلاحیت انتشار در جورنال های معتبر را نخواهد داشت.

حتی الامکان از یک مترجم رسمی یا فردی که ویراستار ارشد زبان انگلیسی هست، برای تصحیح مقاله خود پیش از ثبت در جورنال مورد نظر برای داوری، کمک بگیرید.

نکته 170: هر اندازه اعتبار یک جورنال بالا باشد، مدت زمان بررسی، ویرایش، تایید و در نهایت انتشار مقالاتی که برای داوری به آن ارسال می شود نیز، بیش تر خواهد بود. همواره نکته شماره 165 را به خاطر داشته باشید!

نکته 171: تمامی مقالاتی که برای داوری در جورنال های ایندکس شده در ISI ارسال می شوند، ابتدا از طریق پایگاه های معتبر اینترنتی مربوط به مقالات آکادمیک، اعتبار سنجی می شوند تا بررسی شود که این مقاله قبلا در جورنال دیگری منتشر نشده باشد و درصد شباهت آن با محتوای مقالات دیگر مشخص شود.

بنابراین این تصور که می توان یک مقاله را با تغییر متن و موضوع و مسائلی از این دست، به نام خود در نشریات دیگر منتشر کرد، تفکری عبث است. اگرچه کار نشد ندارد !! اما بهتر است 11 سال برای یک کاری انتظار بکشید، اما به وجدان خود دروغ نگویید.

پایگاه اینترنتی¹³ SCIRUS  که دیتابی بیش از 545 میلیون مقاله علمی می باشد، در واقع فرآیندی برای مچ گیری اینترنتی از خلافکاران فعال در عرصه آی اس آی است. پس مراقب باشید تا گول نخورید وخطا نکنید.

نکته 172: همه مقالات منتشر شده در جورنال های ISI، رایگان نیستند و برای دسترسی به آن ها باید عضو بانک اطلاعاتی های فرعی مانند اسگوپوس یا الزویر باشید.

اگر از هیچ طریقی نتوانستید به متن کامل یک مقاله خاص دسترسی داشته باشید، با ارسال یک پست الکترونیک به نویسنده مسئول¹⁴  مقاله، از وی راهنمایی بخواهید.

نکته 173: در صورتی که یک مقاله بیش از دو مولف داشته باشد، همواره نام مولف اول در رفرنس دهی های دیگر مقالات ذکر می شود. البته این قضیه تاثیری در اعتبار علمی کار تحقیقاتی شما نخواهد داشت.

نکته 174: این که یک مقاله یک مولف داشته باشد یا 100 مولف، تاثیری در پذیرش یا رد مقاله توسط جورنال ها ندارد.

آن چه مهم است، اعتبار و کیفیت کار انجام شده در مقاله سابمیت شده در جورنال است. در آوریل 2010، مقاله ای¹⁵  در زمینه فیزیک در جورنال Physics Letters به چاپ رسید که بیش از 3000 مولف داشت!

نکته 175: یک مقاله علمی خوب بهتر است از بخش های زیر تشکیل شده باشد، اگر چه الزامی به رعایت این ترکیب وجود ندارد و هر جورنال بر اساس سیاست خود، راهنمایی برای نویسنده گان¹⁶  دارد که باید به آن توجه کنید.

–    عنوان مناسب و واضح¹⁷  (پرهیز از عناوین طولانی و ژورنالیستی)

–    خلاصه موثر¹⁸  (حاوی موضوع مقاله، روش تحقیق، یافته ها و جمع بندی)

–    مقدمه¹⁹  (جهت معرفی تکمیلی موضوع مقاله و نگاهی به اهمیت موضوع و معرفی بخش های مقاله)

–    مرور منابع²⁰  ( جهت بررسی اجمالی پژوهش های صورت گرفته در حوزه موضوع مقاله)

–    سوالات تحقیق²¹  ( بیان سوالات تحقیق مقاله بر اساس Gap in Knowledge)

–    روش تحقیق²²  (بیان روش انجام بخش تحقیقی مقاله – کمی یا کیفی )

–    یافته ها²³  (معرفی یافته های تحقیق بر اساس آنالیز صورت گرفته بر روی داده ها / رد یا تایید فرضیه ها و غیره)

–    جمع بندی²⁴  ( برقراری لینکی بین بخش مرور منابع و یافته های تحقیق و استنتاجات مربوطه)

–    پیشنهادات²⁵  (ارائه پیشنهاداتی به محققان آینده برای بررسی بیش تر موضوع تحقیق در زمینه های مختلف)

–    محدودیت ها²⁶ (بیان محدودیت هایی که تحقیق با آن رو به رو بوده است)

–    رفرنس دهی²⁷  ( بر اساس استانداردهای مرسوم مورد قبول ژورنال)

نکته 176: نویسنده ای که شمار زیادی مقاله در زمینه تخصصی خود بخواند و نکات مهم و کلیدی مقالات مختلف را همواره یادداشت و ارزیابی کند و کلمات و جملات تخصصی و سبک و چیدمان مقالات خوب را نیز به طور مداوم یادداشت برداری نماید، شانس زیادی برای نوشتن و انتشار یک مقاله ارزنده خواهد داشت.

نکته 177: اگر مقاله ای نوشتید که قصد انتشار آن را در جورنال های ISI دارید و هنوز نتوانسته اید افراد با صلاحیت را برای داوری مقاله خود قبل از سابمیت به جورنال مورد نظر پیدا کنید تا مقاله شما را بازبینی و ویرایش کنند، بهتر است فهرستی از برترین جورنال های فعال در حوزه تخصصی خود را پیدا کنید و این مقاله را در تمامی این جورنال ها ثبت کنید.

داوران این جورنال ها بعد از بررسی مقاله شما، نظرات خود را به صورت مکتوب به شما ارسال می کنند. از طریق این حجم مختلف از نظرات متخصصان بر روی بخش های گوناگون مقاله خود، می توانید نظرات متخصصان را به رایگان دریافت کرده و نسبت به انجام عملیات اصلاحی اقدام کنید.

انجام مداوم عملیات اصلاحی و ویرایشی مقاله بر اساس نظریات داوران جورنال های بسیار معتبر علمی در حوزه کاری شما، شانس پذیرش مقاله در جورنال های متوسط را بسیار زیاد می کند. استفاده از این روش، معمولا در دستور کار دانشجویان و فعالان تازه وارد در عرصه مقاله نویسی آکادمیک قرار دارد.

نکته 178: اگر در زمینه مقاله نویسی حرفه ای تازه کار هستید، همواره سعی کنید تا این فرآیند را زیر نظر فردی که قبلا تجربه انتشار مقاله داشته است یا مدرس دانشگاه است، انجام دهید تا هم ضریب موفقیت خود را ارتقا دهید و هم به صورت عملی، نکات خوبی را یاد بگیرید.

نکته 179: یکی دیگر از روش های دریافت نظرات اصلاحی و انتقادی بر روی مقاله قبل از سابمیت در جورنال های معتبر در ISI، استفاده از نظرات نویسنده گان مسئول مقالات مشابه با موضوع تحقیقی شما می باشد.

همواره با شناسایی این افراد و ارسال متن کامل مقاله خود، از آن ها درخواست کنید تا نظرات مشورتی خود را نسبت به مقاله شما اعلام کنند.

برای ترغیب کردن این نویسندگان برای بررسی مقاله ارسالی شما، بهتر است در یک پاراگراف به این موضوع اشاره کنید که مقاله آن ها را که در تاریخ فلان و در مجله بهمان منتشر شده است را مطالعه کردید، و مقاله آن ها  در حوزه کاری شما بوده است و به همین دلیل قصد دریافت نظرات اصلاحی آنان بر روی مقاله خود را دارید.

نکته 180:  خیلی از مقالات علمی با وجود محتوا و یافته تحقیقاتی ممتاز، به دلیل ضعف ترجمه و و یرایش انگلیسی، مردود می شوند. نثر روان و گویا و حرفه ای مقاله که باید به زبان انگلیسی باشد، به اندازه محتوای مقاله از اهمیت برخوردار است.

نکته 181: هیچ گاه جمله ای را در مقاله خود بدون ذکر منبع رها نکنید. جورنال ها معمولا نرم افزارها و ابزارهای کافی برای بررسی سرقت فکری²⁸  در اختیار دارند. برای آن که از این مشکل رهایی یابید، اصول و مبانی روش تحقیق و استناد دهی در مقالات علمی را به خوبی مطالعه کنید.

نکته 182: مقاله نویسی حرفه ای، فرآیندی نیست که شما بتوانید از طریق یک دوره چند ماهه به همه زوایای آن آشنا شوید و نیازمند تجربه و مطالعه مستمر در حوزه تخصصی شما می باشد.

نکته 183: هیچ گاه از رد مکرر مقالات ثبت شده خود در جورنال های علمی، دلسرد و ناراحت نشوید. هر REJECT را فرصتی برای نزدیک شدن به یک ACCEPT بدانید چرا که تجربه شما را افزایش میدهد و به اشکال کار خود پی می برید.

نکته 184: رد شدن یک مقاله در 10 جورنال، به معنای رد شدن آن در جورنال یازدهم نیست. جورنال ها علاوه بر استاندارد کلی که از آن تبعیت می کنند، سیاست های خاص خود را برای انتشار مقالات علمی محققان از سراسر جهان دارند. پس، محققی در این راه موفق است که پشتکار و نگاهی حرفه ای را توشه راه خود کند.

نکته 185: جورنال هایی که هر از گاهی به شما ای میل ارسال می کنند و از شما برای درج مقاله خود در این نشریات دعوت به همکاری می کنند، جورنال های بی اعتبار و غیر آکادمیک هستند که گزینه DELETE، بهترین راهکار برای برخورد با این هجویات است.

نکته 186: اگر در ابتدای راه مقاله نویسی حرفه ای هستید و جورنال های خاصی را نیز در رشته تخصصی خود برای انتشار مقاله در آینده زیر نظر دارید، مقالات ماهانه این جورنال ها را دائما رصد کنید و عنوان و خلاصه و یافته های مندرج در آنها را یادداشت برداری کنید.

بااین کار شما درخواهید یافت که چه موضوعاتی و با چه سبک نگارش و پرداخت به موضوع، در کانون توجه داوران این جورنال ها قرار دارد.

نکته 187: حتی پارافرایز²⁹  کردن ضعیف یا نادرست در مقالات آکادمیک، می تواند نوعی سرقت علمی تلقی شود و شانس پذیرش مقاله شما را در جورنال های علمی کاهش دهد.

نکته 188: استناد به سایت ها و وبلاگ های اشخاص، کتاب ها و نشریات غیر انگلیسی زبان، فایل های صوتی و تصویری و منابعی که امکان دسترسی به مفاد آن ها، نیازمند دسترسی های خاص است  (به غیر از مقالات ثبت شده در جورنال های علمی )، می تواند عاملی برای مردود شدن مقاله شما محسوب شود.

نکته 189: مقاله آکادمیک مبتنی بر استانداردهای ISI، یک بیانیه سیاسی نیست و هر موضوع و عبارتی در آن، باید مستند و مستدل باشد و بتوانید در صورت درخواست داوران، از آن دفاع منطقی بکنید.

نکته 190: اگر شما روش تحقیق در مقالات آکادمیک را ندانید و به اصول پژوهش و اخلاق پژوهش آگاه نباشید، مقدمات و لوازم انتشار یک مقاله حرفه ای علمی را نخواهید داشت.

نکته 191: در برخی از جورنال ها، شیوه ساختار بندی مقالات و روش پرداخت به موضوع، از خلاصه نویسی تا مقدمه نویسی و یافته ها و جمع بندی، فرآیند ثابت و مشخصی را دنبال می کند.

بنابراین شما همیشه باید با ارتباط با سردبیر این جورنال ها، فرمت مورد قبولی که برای مقلات در این جورنال ها درخواست می شود را دریافت و مقاله خود را بر اساس ساختار اعلامی، ویرایش مجدد کنید.