نازوب

روستای شگفت انگیز آستمال، نگین آذربایجان

شگفت انگیزترین روستای ورقان، وسوسه ای پایان ناپذیر در دل طبیعت حیرت انگیز. چشمان ریزی که عجایب بزرگی را نظاره گر است.

دلت می‌خواهد تمام راه را پیاده بروی، گاهی بایستی و این همه زیبایی را در خودت جا دهی، اما مگر می‌شود، كوه‌ها، رودخانه‌ها و تمام سبزینه درخت را در این تن خسته و رنجور هضم كرد یا جای داد.

اینجا مکان گردشگری و شگفت‌انگیزترین روستای منطقه ورزقان است و این شگفتی بزرگ‌ترین وسوسه‌ای بود تا ما خود را در یك راه سحرآمیز بیابیم یا شاید گم كنیم و چه گم شدن لذت بخشی!
روستای آستمال در ابتدا یك واژه بود واژه‌ای كه درباره آن ساعت‌ها می‌توان گفت و شنید، از این همه می‌گذریم و دوباره به سایه‌سار درختان و جاده پرفراز و نشیب آن باز خواهیم گشت.

پس از عبور از كوه‌ها و دره‌ها، در آغوش كوهستان، نگینی می‌بینی سرشار از طراوت زندگی، بكر، حاصل خیز كه روح را پر می‌كند از انرژی.كوه‌های بلند كه روستا را در آغوش خویش جای داده‌اند اُبهتی وصف‌ناپذیر.

استواری كوه‌ها مردمان را سختكوش كرده، چراكه آنها نیز همچون كوه پرصلابت و صبورند هنگام زمستان محافل مهمانی برپا می‌شود و در آن جز صمیمیت و نقل شیرین‌ سخن‌های نغز چیزی نمی‌توان یافت.

مردمان مهمانواز آستمال از جنس مهربانی، به تمام معنی، نور در چشمانشان می‌درخشد. ‌مردم این دیار گنجینه‌ای از آداب و آیین (فولکور) ناب و مثل‌های پرمعنی‌اند.

آستمال کجاست؟

آستمال یكی از روستاهای آذربایجان شرقی است كه در بخش خاروانا و در فاصله 45 كیلومتری شهرستان ورزقان قرار گرفته است.

می‌گویند این روستا قدمتی چند هزار ساله دارد و ساكنان اولیه آن قومی بودند به نام آس؛ و همین طور نقل شده است كه سكونت در این روستا به هزاره اول قبل از میلاد بازمی‌گردد.

حالا روستا محله‌هایی با اسامی «گونی كوچه»، «قوزی كوچه»، «میدان»، «كه درق» و «دوشلی كوچه» دارد كه درباب وجه تسمیه آنها نظرهای مختلفی بیان می‌شود.

سازه های جدید و مرمت های سالهای اخیر سبب شده سیمان، آجر، آهن و گچ به جای؛ سنگ، گل و چوب كه از مصالح اساسی در ساخت خانه‌ها بودند جا خشک کند.

وصف کلامی طبیعت. روستای آستمال

كوه‌های بلند، جنگلی به نام ارسباران، با خانه‌هایی متمركز و بیشتر دو طبقه، چیدمانی برای یك تابلوی خوش آب و رنگ هستند كه تمام مكاتب هنری از توصیف زیبایی آن عاجز می‌مانند.

حالا وسط این تابلو ، خطی آبی بكشید كه یك دم سر ایستادن ندارد؛ به آن رودخانه آستمال می‌گویند. این آبی خروشان از كوه‌های «سید جبرئیل» و «اوزور» سرچشمه می‌گیرد و روستا را به دو قسمت تقسیم می‌كند. درست به همین دلیل مشاغل دامداری و كشاورزی رونق بسیار خوبی دارند.

باغستان روستای آس

میوه‌هایی مانند گردو، سیب، گلابی، به، آلبالو و زردآلو خوان نعمت روستا هستند. زنبورداری هم رایج است عسلش شیرین و شهره این دیار. علاوه بر این، اهالی هنرهایی دارند كه ره‌آوردی زیبنده برای مسافران خواهد بود آن هم قالی‌، جاجیم و گلیم‌ است.

مردمان آبادی آستمال خیلی اصیل‌اند، بیشتر بانوان این آبادی از لباس‌های محلی همچون «تومان» كه نوعی دامن چین‌دار است و «كوینك» كه پیراهنی به نقش گل است، استفاده می‌كنند و «یایلیق» هم پوشش روی سرشان است.

علاوه بر این نباید و اصلا نمی‌توان از غذاهای خوشمزه و خوش رنگ آنها گذشت؛ بویژه «كوفته» و انواع مختلف كباب بویژه آش‌دوغ كه خودشان به آن «دوغا آشی» می‌گویند.

مکان زیارتی روستا

اهالی روستا یا مسافرانی كه اهل نیازند در گوشه دیگری از این آبادی رو به سوی امامزاده «سیدجبرئیل» می‌آورند؛ امامزاده‌ای كه در 5 كیلومتری روستا زیر آسمان نیلگون آرمیده است.

این امامزاده شخصی بزرگ و نیك‌ اندیش از قوم عرب بوده كه جان خود را از دست دشمنان رهانیده و به این مكان كوچ كرده است. این سید در همین مکان چشم از جهان فرو بسته و به دیار حق شتافت. 

مقبره ی او اکنون به امامزاده ای تبدیل شده است که محل عبادتی است برای برخی معتقدان این روستا و گردشگران.

این حرم با یاری اهالی و همدلی دیگر زوار در حال بازسازی است، اما به غیر از این آرامگاه، مسجد قدیمی و پیر صندوق نیز دیگر مكان‌های تاریخی و مورد‌علاقه گردشگران این روستا هستند.

آب و هوای ورقان

روستای آستمال كه در گذشته‌ها به آن «دژ قوم ماد» هم گفته می‌شد، بهار و تابستانی معتدل دارد كه می‌توان رفت و رها شد در زیبایی و طراوت مسحور کننده اش.

اما سردی پاییز و زمستان سفر به این روستا را دشوار خواهد كرد حتی گاهی از كولاک و بوران، نفسِ جاده هم بند می‌آید!
آستمال به عنوان یك دهكده توریستی و هدف گردشگری در استان ثبت شده است كه هر سال میزبان چند صد نفر از گردشگران است.