نازوب

زیره سبز و سیاه چه خواصی دارد؟

گیاهان و داروهای گیاهی امروزه یکی از مهم ترین گروه های غذایی در طب و تغذیه است. گیاهان شگفت آوری که با برگ، ساق و حتی ریشه ی خود کمک های زیادی به بشر می کند!

زیره سیاه و سبز نیز جزء یکی از همین گیاهان معجزه آسا است که با بررسی خواص این گیاه، علت مصرف آن را بهتر می فهمید.

يكي از گياهاني كه به آساني در دسترس ما ايرانيان قرار دارد زيره است‌، گياهي كه اغلب فقط به خاطر طعم و بوي آن مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اما همين دانه هاي كوچك زيره خواص بسيار زيادي دارند.

زيره سياه‌، شاه زيره يا زيره كرمانی

زیره گياهي 2 ساله است با ريشه‌اي دوكي شكل و ساقه‌ای منشعب که ارتفاع آن حدود 60 سانتيمتر‌ است، دانه آن (ميوه) به شکلی كشيده‌، مخروطي و داراي رگه هاي طولي برجسته مي‌باشد.

هنگامی قابل برداشت است که به اصطلاح این میوه رسیده باشد، یعنی رگه های روی پوست زیره به خوبی برجسته ونمایان باشد.

خواص شیمیایی زیره

در تركيب زيره سياه مقدار قابل ملاحظه‌اي مواد پروتئيني موجود است و در حدود 5-4 درصد اسانس روغني فرار دارد كه در انواع مختلف آن با توجه به منطقه كشت، مقدار آن متفاوت است.

اسانس زيره سياه از تقطير زيره له شده با بخار آب گرفته مي‌شود و تفاله زيره كه مواد پروتئيني دارد، براي خوراك دام هاي شيري خيلي ارزشمند است.

در اسانس روغن آن حدود 65-45 درصد كارون(Carvene) و مقداري كارول (carvol) ديده مي‌شود. ضمنا بوي زيره به دليل وجود ماده‌اي به نام كومينولمي‌باشد.

 
زيره و مصرف سنتي آن:

زيره سياه از گياهان قديمي است كه از ساليان دور در ملل مختلف مصرف دارويي داشته است. ديوسكورديس‌، حكيم و گياه شناس يوناني در قرن اول ميلادي‌، زيره سياه را به عنوان داروي تقويت كننده براي دختران جوان ضعيف و رنگ پريده تجويز مي‌كرده است.

خواص و كاربرد زيره سياه در طب سنتی

• تخم زيره سياه ضد نفخ است. در شبه جزيره مالايا زيره سياه يكي از 9 گياهي است كه آن را با گياهان ديگر مخلوط مي‌كنند و در يك جوشانده، در فواصل زماني و به تدريج به زنان تازه زايمان كرده مي‌دهند.
• در اندونزي در شهر مالي‌، برگ هاي گياه را با سير مخلوط و كاملا له نموده و بر روي پوست ملتهب و مبتلا به اگزما استفاده مي‌كنند.
• در هندوستان‌، تخم زيره سياه را به عنوان ضد نفخ‌ و تقويت كننده معده مصرف مي‌كنند و براي افزايش ترشح شير، استفاده از آن را به مادران توصيه مي‌كنند.
• زيره سياه را براي درمان سوء هاضمه بسیار مفید است.
• وجود 2 ماده شيميايي موجود در اسانس زيره ( كارون و كارول )، كار عضلات دستگاه گوارش را تسهيل مي‌كنند‌. همچنين برعضلات صاف رحم اثرات مفيدي دارند.
• جويدن دانه هاي زيره بعد از غذا، هضم را بهبود مي‌بخشد و بوي بد دهان را برطرف مي‌كند.
• زيره داراي خواص ضد انگلي، ضد قارچي، ضد عفوني كننده و ضد اسپاسم بوده، مقوي معده است و خاصيت ديورتيك (مدر) دارد.

موارد مصرفی اسانس زيره سياه

عطر بی نظیر گیاه زیره، در عطرسازي‌، ساخت كرم ها و پمادهاي ضد انگل استفاده مي‌شود. همچنين به عنوان عطر و طعم دهنده به خمير دندان‌، پنير و داروهاي كودكان اضافه مي‌شود.
در حال حاضر تحقيقاتي در بعضي از كشور ها در مورد تاثير زيره سياه و اسانس آن در كاهش چربي هاي خون، كنترل قند خون در افراد ديابتي‌، درمان سندرم روده تحريك پذير (IBS)‌، بهبود برونشيت و پيشگيري از سرطان كولون در دست اجرا است.

لاغری و کاهش وزن با زیره

در منابع علمي از دانه هاي زيره به عنوان ماده تحريك كننده اشتها ياد مي‌شود، اما تاثير عرق زيره بر كاهش وزن به طورعلمي ثابت نشده است.

در تحقيقاتي كه تاثير عرق زيره را بر افزايش چربي هاي خون در موش ها بررسي كردند، يكي از يافته هاي جانبي، كاهش وزن موش ها بوده است.

به همین منظور تاثیر آن و مصرف زیره با دستور پزشک می تواند باعث جربی سوزی، هضم راحت تر غذا، پاکسازی معده، رفع نفخ شود که این عوامل در لاغری صددر صد تاثیر گذار است.

بسیاری از افراد با داشتن نفخ زیاد، سرِدل یا معده ی آنها ورم دارد که همین امر شما را چاق نشان می دهد با مصرف روزانه یک لیوان پودر زیره و آب جوش قبل از صبحانه علاوه بر پاکسازی معده و دستگاه گوارش، جربی های بدن را دفع میکنید.

توجه:

1.مصرف عرق زيره در بعضي افراد موجب اسهال و در برخي ديگر باعث يبوست مي‌شود. در نظر داشته باشید که معجزه آساترین داروهای گیاهی برای هر بدن یک واکنشی نشان می دهد. به طور کلی گیاهان دارویی را با دستور پزشک مصرف کنید.
2. بيماران كليوي، كبدي و تنفسي و همچنين مادران باردار قبل از استفاده از عرق زيره، لازم است با پزشك خود مشورت كنند.