نازوب

بیماری تازه ای که بین خانم ها شایع شده است بی اختیاری ادراری استرسی است که در این بخش به مهم ترین علل و راه های درمان این بیماری اشاره می شود.

بي اختياري ادراري هم در زن و هم در مرد انواع مختلف دارد. شايعترين نوع بي اختياري ادراري در خانمها همين بي اختياري ادراري استرسي است.

از هر سه نفر خانم يکي از آنها در طول زندگي دچار بي اختياري ادراري استرسي مي شود. امکان اتفاق افتادن آن در هر سني است، ولي بيشتر در خانمهاي ۶۰-۳۵ ساله اتفاق مي افتد.

بي اختياري ادراري استرسي بدين معني است که با هر عملي که فشار داخل شکم افزايش مي يابد، بي اختياري ادراري ايجاد مي شود، مثل سرفه کردن، عطسه کردن، فين کردن، خنديدن، نشستن و بلند شدن، زور زدن، برداشتن چيز سنگين و غيره.

 گاهي بي اختياري ادراري استرسي در حين رابطه زناشوئي ايجاد مي شود و سبب مشکلات روحي بيشتري مي گردد. بي اختياري ادراري از چند قطره تا خالي شدن کامل مثانه فرق مي کند.

علت اصلي بي اختياري ادراري استرسي، افتادگي مثانه است و شايعترين علت افتادگي مثانه در خانمها، زايمانهاي طبيعي و مشکل مي باشد. مثانه و گردن مثانه در حالت طبيعي در داخل شکم قرار دارند. هرگاه فشار داخل شکم زياد شود، اين فشار به مثانه و گردن مثانه منتقل مي شود.

بی اختیاری ادراری استرسی در خانمها

وارد شدن فشار به خود مثانه سبب مي شود که مثانه تمايل به خالي کردن محتويات خود بکند. از طرف ديگر وارد شدن فشار به گردن مثانه، سبب بسته شدن گردن مثانه و ممانعت از خروج ادرار از مثانه مي شود.

بنابراين در حالت طبيعي افزايش فشار داخل شکم سبب بي اختياري ادراري نمي شود. ولي اگر مثانه افتادگي پيدا کند، گردن مثانه از داخل لگن خارج شده و به پائين مي افتد.

هنگام افزايش فشار داخل شکم (مثلا سرفه کردن) اين افزايش فشار به مثانه منتقل مي شود ولي به گردن مثانه منتقل نمي شود، و در نتيجه مثانه محتويات خود را بدون مانع به خارج مي ريزد (شکل ضميمه). در اين موارد فقط اسفنکترها هستند که مانع تخليه کامل مثانه مي شوند.

علل بي اختياري ادراري استرسي

حاملگي: در خانمها کف لگن مانع خروج محتويات لگن به بيرون از بدن مي شود. هر گاه کف لگن ضعيف شود، نگهداري اعضاء مشکل شده و سبب افتادگي اعضاء مختلف مي شود.

در خانمهاي حامله حمل جنين بمدت ۴۰ هفته سبب ضعف عضلات کف لگن مي شود. در خانمهاي حامله هورموني بنام Relaxin نيز ترشح مي شود که سبب شل شدن عضلات شده و خانم را براي زايمان آماده مي کند. حدود ۵۰ درصد خانمهاي حامله در طول دوران حاملگي داراي بي اختياري ادراري استرسي هستند.

زايمان:‌ در زايمان طبيعي اعصاب کف لگن کشيده شده و پس از زايمان ديگر اين اعصاب بخوبي نمي توانند از کف لگن حمايت کنند.

هر قدر تعداد زايمان طبيعي بيشتر باشد و هر قدر زايمان مشکل و طولاني تر شود، خطر بي اختياري ادراري استرسي زيادتر مي شود.

 در خانمهائيکه هنگام زايمان دچار پارگي عضلات مي شوند، خطر بي اختياري ادراري استرسي سه برابر افراد عادي مي شود.

وزن زياد: وزن زياد فشار بيشتري به شکم وارد کرده و اين فشار به کف لگن منتقل مي شود. در خانمهائيکه اضافه وزن دارند، خطر بي اختياري ادراري استرسي دو برابر خانمهاي با وزن طبيعي است.

برداشتن رحم: حين خارج کردن جراحي رحم ممکن است کف لگن آسيب ببيند.

کشيدن سيگار: کشيدن سيگار سبب سرفه مزمن و وارد شدن فشار به کف لگن مي شود.

يائسگي: پس از يائسگي ميزان هورمون استروژن کاهش پيدا مي کند و سبب مي شود که فشار عضلات دور مجراي ادرار کاهش پيدا کرده و ادرار نشت نمايد.

 با کاهش استروژن خون خاصيت الاستيسيته مجراي ادرار کاهش مي يابد، در نتيجه مجرا نمي تواند منقبض شده و جلوي خروج ادرار را بگيرد.

 احتمال اينکه خانمهاي يائسه اضافه وزن داشته باشند و رحم آنها قبلا با جراحي خارج شده باشد، بيشتر است و اين دو مزيت بر علت شده و سبب بي اختياري ادراري استرسي در خانمهاي يائسه مي شوند.

بي اختياري ادراري استرسي چگونه تشخيص داده مي شود؟

با اخذ شرح حال پس از مشکوک شدن به وجود بي اختياري ادراري استرسي مي توان توسط اقداماتي آنرا ثابت کرد. اقدامات تشخيصي مهم عبارتند از:

تست يوروديناميک که در آن فشارهاي مثانه و مجرا اندازه گيري مي شوند.

سيستوسکوپي: مهمترين تست تشخيصي است که در آن با مانورهائي فشار داخل شکم زياد شده و نشت ادرار ملاحظه مي شود. عمل جراحي فقط در خانمهائي سودمند است که تست نشت ادرار در آنها مثبت باشد.

خانمي که مبتلا به بي اختياري ادراري استرسي است مي تواند توسط اقداماتي به خودش کمک نمايد تا از شدت بي اختياري ادراري کاسته شود. اهم اين اقدامات عبارتند از:

رژيم غذائي: به مقدار زيادي از سبزيجات و ميوه جات تازه استفاده کنيد. آن سبب مي شود که شما دچار يبوست نشويد. در يبوست هنگام اجابت مزاج، فشار داخل شکم بالا مي رود.

مايعات: در حالت طبيعي شما به ۸-۶ ليوان آب در روز اجتياج داريد. اگر فعاليت بدني بيشتر داريد و زياد عرق مي کنيد، لازم است ميزان مايعات دريافتي را زياد کنيد، ولي نيازي به مصرف بيش از حد مايعات نداريد.

نوشيدنيهاي حاوي کافئين مثل چاي، قهوه و کولا سبب تحريک مثانه و افزايش بي اختياري ادراري مي شوند.

ورزش بخصوص پياده روي در تقويت عضلات کف لگن و کاستن از شدت بي اختياري ادراري کمک کننده است.

لباس پوشيدن: لباسي بپوشيد که موقع نياز به دفع ادرار در آوردن آنها زمان زياد احتياج نداشته باشد.

هنگام بلند کردن اشياء سنگين زانوهاي خود را خم کنيد و شيئي را که مي خواهيد بلند کنيد هر چه بيشتر به بدن نزديک نمائيد.

توسط ورزش عضلات کف لگن را تقويت کنيد.

قبل از خنديدن و سرفه کردن، پاهاي خود را از روي همديگر رد کنيد (به حالت متقاطع)

راههاي درماني بي اختياري ادراري استرسي

به سه روش مي توان بي اختياري ادراري استرسي را درمان نمود:

تمرينات ورزشي که در آن تمريناتي جهت تقويت عضلات کف لگن به بيمار داده مي شود. تا حدودي در موارد خفيف بي اختياري ادراري استرسي موثر است.

دارودرماني: اخيرا يک داروي موثر در بعضي کشورهاي اروپائي براي درمان بي اختياري ادراري استرسي مورد تائيد قرار گرفته است. اگر بصورت مناسب تجويز شود در بسياري از بيماران موثر است.

درمان جراحي: بهترين و موثرترين درمان است. حدود ۸۰ درصد بيمارانيکه تحت عمل جراحي قرار مي گيرند، بهبود پيدا مي کنند. چندين نوع روش جراحي وجود دارد که انتخاب نوع جراحي بستگي به ترجيح جراح دارد.

 در همه روشهاي جراحي سعي مي شود که مثانه اي که بطرف پائين افتاده است، بطرف بالا کشيده شده و در داخل لگن ثابت شود.

 عمل جراحي مرسوم براي افتادگي مثانه و رحم که توسط همکاران محترم متخصص زنان و زايمان صورت مي گيرد، سبب بهبودي بي اختياري ادراري استرسي نمي شود.

مطالب مرتبط