نازوب

دستگاه گوارش چیست؟ گوارش یکی از دستگاه‌های فعال در بدن انسان و بعضی از جانداران است. این دستگاه در انسان و مهره‌داران به صورت لولهٔ گوارشی، و در جانوران کمترتکامل‌یافته مانند کیسه‌تنان از جمله هیدر، شقایق دریایی و عروس دریایی به صورت کیسهٔ گوارشی به نام حفره گوارشی وجود دارد.

باید توجه داشت که دستگاه گوارش در جانوران براساس نوع غذایی که می‌خورند به شکل‌های مختلفی وجود دارد. اما به‌طور کلی دستگاه گوارش آن‌ها از چهار بخش کلی بلع، گوارش مکانیکی و شیمیایی، جذب و دفع تشکیل شده‌است.

خونریزی مزمن دستگاه گوارش معمولا شامل یک خونریزی آرام شده و می تواند برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد. علائم خونریزی مزمن دستگاه گوارش به مکانی در دستگاه گوارش که خونریزی در آن اتفاق افتاده است، بستگی دارد.

خونریزی مزمن در دستگاه گوارش ممکن است به راحتی خونریزی حاد تشخیص داده نشود، زیرا نشانه های آن کمتر مشهود هستند. هر زمان که با نشانه ها و علائم خونریزی دستگاه گوارش مواجه هستید، دریافت کمک پزشکی اهمیت دارد.

خونریزی مزمن دستگاه گوارش می تواند موجب کم خونی یا آنمی در بیمار شود.

نشانه های آنمی و کم خونی

خستگی، فقدان انرژی
ضعف
سرگیجه یا سبکی سر
پوست رنگ پریده
تنگی نفس به ویژه هنگام ورزش
دشواری در تمرکز
تپش قلب (احساس ضربان سریع و نامنظم قلب)
سینه درد
سردی دست ها و پاها
سردرد

پزشک می تواند برای تشخیص کم خونی تست های آزمایشگاهی را تجویز کند. گام بعدی تجویز کولونوسکوپی و اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی برای تعیین منبع خونریزی است.

خونریزی در دستگاه گوارش یک بیماری نیست، اما علامتی از بیماری است. دلیل خونریزی ممکن است با یک بیماری که می تواند قابل درمان باشد مرتبط بوده یا ممکن است علامتی از شرایطی جدی‌تر باشد.

دلیل خونریزی به این بستگی دارد که خونریزی در کدام بخش از دستگاه گوارش رخ داده است.

دلایل شایع خونریزی در دستگاه گوارش

در مری

التهاب مری: بازگشت اسید معده به مری می تواند موجب التهاب شود و این التهاب ممکن است به خونریزی منجر شود.

واریس: این شرایط به واسطه بزرگ شدن غیر طبیعی سیاهرگ هایی که در قسمت پایینی مری قرار دارند، رخ می دهد.

پارگی ها: یک پارگی در دیواره داخلی مری معمولا به دلیل استفراغ و همچنین سرفه و سکسکه طولانی مدت شکل می گیرد. گاهی اوقات، این شرایط به نام سندرم مالوری-ویس شناخته می شود که اختلالی در قسمت پایینی مری است. این سندرم به واسطه اوغ زدن و استفراغ شدید شکل می گیرد و با خونریزی همراه است.

اولسرها

سرطان

در معده

اولسرها: اولسرها ممکن است رگ های خونی را تحت تاثیر قرار داده و موجب خونریزی شود.
گاستریت یا التهاب معده
سرطان

در روده کوچک

اولسر اثنی عشر
بیماری التهابی روده: بروز التهاب می تواند به خونریزی منجر شود.
سرطان

در روده بزرگ و رکتوم

هموروئید: این شایع‌ترین دلیل خونریزی مشهود در قسمت پایینی دستگاه گوارش است و خون معمولا به رنگ قرمز روشن است. هموروئید به واسطه بزرگ شدن سیاهرگ ها در ناحیه مقعد شکل می گیرد که می توانند دچاره پارگی و خونریزی شوند.

کولیت اولسراتیو: التهاب و زخم های کوچک می توانند موجب خونریزی شوند.

بیماری کرون: این یک بیماری مزمن است که می تواند موجب التهاب شده و ممکن است به خونریزی رکتومی منجر شود.

سرطان کولورکتال

علائم

علائمی که به واسطه خونریزی دستگاه گوارش تجربه می کنید به مکان خونریزی و حاد یا مزمن بودن آن بستگی دارد.

علائم خونریزی در قسمت بالایی دستگاه گوارش:

خون قرمز روشن، لخته های خون تیره، یا مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

مدفوع سیاه یا قیر مانند

علائم خونریزی در قسمت پایینی دستگاه گوارش

دفع تنها خون قرمز روشن یا ترکیب خون در مدفوع (رنگ مدفوع را سیاه یا قیری می سازد)
خون قرمز روشن یا بلوطی در مدفوع

خون ریزی دستگاه گوارش چه علائمی دارد

علائم خونریزی حاد

ضعف
تنگی نفس
سرگیجه
نبض سریع
کاهش جریان ادرار
شکم درد منقبض کننده
سردی دست ها و پاها
غش
اسهال
سردرگمی
ناهماهنگی
خواب آلودگی
خون قرمز روشن که مدفوع را پوشش داده است
خون تیره در ترکیب با مدفوع
مدفوع سیاه یا قیری
خون قرمز روشن در استفراغ
مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

علائم خونریزی مزمن

ضعف
خستگی
تنگی نفس
رنگ پریدگی
سینه درد
سرگیجه
بی حالی
غش
خون قرمز روشن که مدفوع را پوشش داده است
خون تیره در ترکیب با مدفوع
مدفوع سیاه یا قیری
مواد شبیه پودر قهوه در استفراغ

تشخیص

پزشک معمولا روند تشخیص را با ثبت سابقه پزشکی بیمار آغاز کرده و یک معاینه بدنی کامل انجام می دهد. طی معاینه، پزشک پرسش هایی درباره عادات اجابت مزاج، رنگ مدفوع، و قوام آن مطرح خواهد کرد.

همچنین، پزشک درباره تجربه درد یا حساسیت به لمس و این که در کدام قسمت وجود دارند، پرسش خواهد کرد. اگر معاینه بدنی برای تشخیص دقیق کافی نباشد، پزشک آزمایش های دیگر را برای بررسی دلیل یا دلایل خونریزی تجویز خواهد کرد. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

آندوسکوپی
اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی
کولونوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی
آنوسکوپی
تصویربرداری پرتو اکس با کمک باریم
بافت برداری

درمان

درمان خونریزی در دستگاه گوارش به دلیل بروز خونریزی و این که خونریزی حاد یا مزمن است، بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر آسپرین مسئول خونریزی باشد، بیمار احتمالا با توقف مصرف این دارو بهبود خونریزی را تجربه خواهد کرد. اگر سرطان دلیل خونریزی باشد، درمان این بیماری معمولا شامل خارج کردن تومور از بدن می شود.

اگر یک اولسر پپتیک دلیل خونریزی باشد، پزشک ممکن است دارویی برای درمان باکتری هلیکوباکتر پیلوری تجویز کند، تغییراتی در رژیم غذایی یا سبک زندگی را توصیه کند.

گام نخست در درمان خونریزی دستگاه گوارش، توقف خونریزی است. این کار معمولا با تزریق مستقیم مواد شیمیایی در محل خونریزی یا سوزاندن محل خونریزی انجام می شود.

گام بعدی درمان دلیل خونریزی است. این می تواند شامل تجویز داروها برای درمان اولسرها، التهاب مری، هلیکوباکتر پیلوری، و عفونت های دیگر باشد. از جمله داروهای تجویزی می توان به مهارکننده های پمپ پروتون، مسدودکننده های H2، و آنتی بیوتیک ها اشاره کرد. همچنین، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد، به ویژه اگر دلیل خونریزی یک تومور یا پولیپ بوده یا درمان با آندوسکوپ موفق نباشد.

دیگر علائم خونریزی دستگاه گوارش

چطور می‌فهمیم فردی دچار خون‌ریزی دستگاه گوارش شده است؟
استفراغ خونی، وجود خون قرمز در مدفوع و مدفوع سیاه و قیری رنگ از علایم خون‌ریزی دستگاه گوارش است. خون‌ریزی مجرای گوارش علل مختلفی دارد از قبیل زخم گوارشی، التهاب معده، واریس مری، آسیب مری، التهاب زخمی شونده روده بزرگ، توده‌های سرطانی و هموروئید.

مدفوع قرمز یا قرمز- قهوه‌ای نشان‌دهنده چه مشکلاتی است؟
این علامت می‌تواند نشان‌دهنده چند مشکل باشد به طور مثال پولیپ روده بزرگ، سرطان، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو. یکی از علل شایع‌تر خون‌ریزی‌های شدید مقعدی در افراد بالای 60‌سال، خون‌ریزی از معده یا دوازدهه است به خصوص اگر خون‌ریزی سریع و شدید باشد. خون‌ریزی آهسته‌ای که از معده یا دوازدهه منشا می‌گیرد و از مجرای روده عبور می‌کند موجب سیاه و قیری شدن مدفوع می‌گردد. خوردن شیرین‌بیان یا ترکیبات آهن نیز می‌تواند باعث سیاه شدن رنگ مدفوع شود.

در صورت وجود خون در مدفوع چه کار کنیم؟
اگر متوجه وجود خون در مدفوع خود یا در سنگ توالت شدید، هر چه زودتر به اورژانس مراجعه کنید. منشا خون‌ریزی ممکن است مشکل ساده‌ای مثل هموروئید (بواسیر) باشد اما شما باید از عدم وجود حالات جدی‌تری مانند سرطان روده بزرگ مطمئن شوید.

استفراغ‌های خونی چه تشخیص‌هایی را مطرح می‌کنند؟
خون استفراغ شده مطرح‌کننده خون‌ریزی از مری، معده یا قسمت فوقانی روده کوچک (دوازده) است. خون‌ریزی بخش‌هایی از روده که پایین‌تر از دوازدهه قرار دارند، معمولا به سمت بالا، یعنی به معده بازنمی‌گردد بلکه وارد مدفوع می‌شود. استفراغ خون قرمز روشن نیز نشان می‌دهد که خون‌ریزی تنها مدت کوتاهی قبل از بروز استفراغ آغاز شده است. خونی که مدت زمان طولانی‌تر در معده باقی ‌مانده باشد معمولا قرمز تیره یا قهوه‌ای رنگ است یا شبیه تفاله ته‌نشین شده قهوه است.

خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش چطور تشخیص داده می‌شوند؟
در خون‌ریزی قسمت فوقانی مجرای گوارش، پزشک از روشی به نام آندوسکوپی مجرای فوقانی استفاده می‌کند. در این روش یک لوله فیبر نوری کوچک از طریق مری پایین فرستاده شده و وارد معده می‌گردد تا محل خون‌ریزی را کشف کند. در خون‌ریزی‌های مجرای گوارش تحتانی پزشک ممکن است از کولونوسکوپی استفاده کند.

کولونوسکوپی مشابه اندوسکوپی فوقانی است اما لوله آن از طریق مقعد وارد شده و در درون معده بزرگ به سمت بالا هدایت می‌شود. در اغلب موارد تشخیص وجود خون در مدفوع فقط از طریق انجام تست‌های آزمایشگاهی امکان‌پذیر است زیرا مقدار خون کمتر از مقداری است که قابل رویت باشد به این حالت خون مخفی گفته می‌شود.

درمان خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش چگونه صورت می‌گیرد؟
درمان بستگی به علت و شدت خون‌ریزی دارد. در خون‌ریزی واریس مری ممکن است از روش‌های گوناگونی برای توقف خون‌ریزی استفاده شود. اگر خون‌ریزی از یک دیورتیکول منشا گرفته باشد تزریق مستقیم دارو به داخل سرخرگ تغذیه کننده آن می‌تواند خون‌ریزی را متوقف کند.

در خون‌ریزی ناشی از زخم، گاستریت، پولیپ‌ها یا بواسیر (هموروئید) درمان عامل زمینه‌ای در اغلب موارد باعث توقف خون‌ریزی می‌شود.

گاهی اوقات با استفاده از جریان الکتریکی یا نور لیزر که از طریق یک اندوسکوپ به محل منتقل می‌شود می‌توان خون‌ریزی معده، دوازدهه یا روده بزرگ را متوقف ساخت. در مواردی که خون‌ریزی به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد عمل جراحی ضرورت می‌یابد.

بهترین و بدترین غذاها برای معده و گوارش

معرفی میوه ای فوق العاده برای سلامتی دستگاه گوارش

تولد نوزادی عجیب با دستگاه گوارش خارج از بدن! عکس

درمان مشکلات گوارشی با سیاه دانه

What are the symptoms of gastrointestinal bleeding